insan iradesi ile mi hareket ediyor

Determinizm ikilemi olarak da bilinen bu soru, eylemlerimizin geçmişte gerçekleşmiş bir eylemler zincirinin bir sonucu mu olduğu yoksa tamamen özgür bireyler olarak mı karar verdiğimizi sorguluyor. Filozoflar ve bazı bilimciler binlerce yıldır bu soruyu kendilerine soruyor ve yakın zamanda bir cevap bulunabilecek gibi de durmuyor.

ikiside etki eder hem öğrendiklerimiz , hem de gelirken getirdiklerimiz.. Tıpkı bilgisayarda bulunan Bios gibi açılışta kendinde olan Bios sonra işletim sistemi ve diğer programların yüklenmesi için bir kapı olur.. Bios ana kapıdır.. Onu diğer programalar olgunlaştırır.. Ama temel hep Bios'tur... İnsandada öyle temelin üzerine kurulan bir bina gibi insanda temel bir iradeye sahiptir.. zaten temel irade sonradan öğrendiklerini kendi yapısına göre değerlendirip karakter denilen sonuca ulaşır..

Demek ki bilim de din gibi bunu sorguluyormuş,
mevcudat sistematiğini kuranların insanların eylemlerini önceden bilmemesi imkansız.

insanın iradi edimde bulunduğu konusunda bir bilinmezlik söz konusu değildir; iradi eylemin özgürlüğü tartışma konusu olmaktadır ki determinist yaklaşım bilinsin ya da bilinmesin her şeyin bir nedeni ve bu nedene bağlı zorunlu bir sonucu olacağı düşüncesinden hareketle özgür irade olmadığı sonucuna varmakta ve bu açıdan kaderciliğin rasyonel versiyonu konumuna düşmektedir. genel geçer "zorunluğun bilincinde olmak" ta özgür radeyi açıklamakta yetersiz kalır. iradenin özgürlüğü önceden bilinmezi zorunlu kılar ki hiç bir şey önceden bilinemez olduğundan dolayı iradi edim her zaman özgür olmaya adaydır.

Aslında irade derken son karar verici merci olan iç benden bahsediyorum.. Kendi farkındalığımız insanda bulunan bir yapıdır.. Farkındalık ölçümlenemez.. Ama herkes farkındalığının farkında olduğu için bu öz benin varlığını anlıyoruz.. Farkında olan öz ben tüm verileri değerlendiren bir yapıdır.. beyindeki diğer veriler sadece bilgileri öz bene taşır.. öz ben ise iradesi ile sonuca varır.. Tabi öz beni etkileyen unsurlar olacaktır.. Bilgiler , duygular öz bene etki eder ama... Esas amaçta budur , öz bene sunulan bu kabuk bilgi ve duygu katmanı onun sınavıdır.. Sınavında doğru ve yanılış için yeterli değerler olacaktır.. Ve öz ben karar verirken veriler ve kendi iradesi ile sonuca ulaşacaktır.. Bilgisayarda verdiğim bios örneği gibi embedded olarak gelir ve kaynağı yaratıcıdır.. Yapısını tam bilemeyiz.. Ama sınava tabi tutulduğuna göre özgür kararlar alabildiğini düşünebiliriz..

"sınav" açıklamaya muhtaç görünüyor; şöyle ki, sınavı kim düzenliyor ve sınav olmaz ise iradenin özgürlüğünden söz edemeyecek miyiz? başka bir deyimle özgür irade bir gösterene gereksinim mi duyar?

Konu farklı bir yöne doğru gidecek gibi ama yine de kısaca değineyim..

Öncelikle özgür irade haricinde bu evren bile bir gösterene mi muhtaçtır acaba..?

Konu geniş ama 2 örnekle açıklamaya çalışayım..

Sence evren her zaman var mıydı.. yoksa sonradan mı var oldu.. Her zaman var ise evren zaman içinde var olduğu için sonsuz geçmişten gelmesi gerekir..

1-- Sence sonsuz geçmiş mümkün mü..?

Evren en küçük parçadan en büyük parçaya kadar birbiri ile etkileşimli mekanizma yapılardan oluşur.. Her şeyin mekanizma yapısını tam bilmiyoruz ama mekanizma yapısı olduğu anlaşılmaktadır.. Ama yalnızca insanın farkındalık yapısı bir mekanizmayı işaret etmez.. Sanki o bu evrenden değil gibidir.. Sen diyeceksin şimdi bilinmiyor ilerde çözülür mekanizma yapısı.. Ama kazın ayağı öyle değil.. Çözülemeyen nice mekanizmalar mekanizma yapısı sahibi olduğunu ortaya koyar.. Ama farkındalık iç töz böyle bir yapıdan istisnadır..

2-- Sence kendi farkındalığının farkında olan bir mekanizma düşünüle bilirimi.. ?

Konuyu uzatmamak amacıyla bu 2 örnek yeteceğini umuyorum.. evren bile bir gösterene muhtaç gibi gözükürken iradenin var edeni olması en mantıklı çözüm.. Tabi var edici zaman , mekan , madde boyutu dışında bir gerçeklik olmak durumunda.. Evrenin nedenler silsilesinden çıkabilmesi için ilk nedenin geçmiş zaman kipinden kurtulması gerekir..

Diyorlar tanrıya inanıyorsan ispatla.. Şu durumda hologram evrenden bahsedilirken her şey kendi ispatına muhtaç iken ispat fantastik bir amaç olur ancak.. Onun için olasılıklardan bahsedebiliriz sadece.. Olasılığı en yüksek gerçek ne olabilir amacımız bu olmalı bence..

Kuşlar geri geri uçamazlar

Kuşlar geri geri uçamazlar (demek kuşlar uçamıyor demek değildir) (ama kuşlar geri geri uçamazlar o halde kuşlar geriye uçamazlar o halde kuşlar uçamıyor ve geriyi görmüyor

Kuşlar geri geri uçamadığı için uçmanın ve aerodinamiğin tüm bilgisi ve yanıtlarına haiz ve hakim değildir bu yüzden uçmaları kusurludur (eksiktir) ve ayrıca gökyüzünün varlığı onlar tarafından kanıtlanmadığı için uçmaları çelişiktir ve bu çelişik sorulara yakında bir cevap bulacak gibi görünmüyorlar.

Neden bilgi ile böyle bir iletişim/bağ kuruyorsunuz?

Felsefenin ne gördüğü bildiği (ki ya da cevapları) birilerinin (bilgi işleyen/soranın) ne gördüğü bildiği ile ilgili.
Yanıtları soranın/sorgulayanın edindiği yanıtlarla ilgili.

İleriye bakarken geriyi görmüyorum.
İleriye bakarken geriye bakamıyorum.
O halde geriyi göremem (geri görünmezdir) ve geriyi görme sorunum yanıtsızdır.
Bunlar hoş genellemeler

Benim ne gördüğüm benim ne gördüğümle ilişkili.

Felsefenin ne olduğu gördüğü (ve yanıtları) onu yapan yani bilgi işleyen (soru soran) tüm öznelerle ve onların bilinçleri edindikleri bilgileri ile tam ilgili.
Felsefe yanıt ve görülerini ya da bu edimde varsa bilgiyi paylaşan özne sorularına ilişkin yanıtlarını subjektif olan tüm diğer öznelere dağıtamamış olabilir bu felsefenin yanıtsızlığı ve görüsüzlüğü değildir. Burada görüş kişisel. Yani soru soran-sorgulayan özne/kişi kendi görene kadar diğerlerinin de görmediğini ve felsefenin görmediğini bilmediğini ya da felsefenin cevabı olmadığı söyleyip duracak ve soru görünümünde yargılar dağıtmaya devam edecektir.
Özetle bu kişinin kendi yanıt eksikliği ve sorunu üretilen yargılar subjektif
ya da felsefeyi karşısında gören üretilmiş belli türden bilgi sistematiğini belki tabuyu vb ni savunma yüceltme adında felsefeyi küçümseme küçültme girişim ve betikleri::

Bireysel olarak içkin bir zevk ve keyifle bilme isteğiyle ilgilenmediğiniz sürece bilemezsiniz ve felsefeden genellemiş sonuçlar ummayın/umamazsınız.
Bilme bilmeme değildir ve subjektif subjektiftir.

Felsefe kurumsal bir yapı değildir ve bir ikitidarı özellikle kurumsal bir iktidarı yoktur. Onaylayıcısı yoktur. Örneğin diyebilirsiniz ki bilim şu sorunun yanıtını verememiştir ya da bilim adamları bu yanıt üzerinde uzlaşamamış 3 hipotez ortaya sürmüştür. a türünden bilim adamları şunu düşünür b türünden bilim insanları bunu düşünür c türünden olanlar da şunu savunur. Verilmiş yanıtlar yine de vardır.
Şunu diyebilirsiniz bilim ölümsüzlüğün çaresini bulamamış ya da şu konuya üzerinde uzlaşılmış bir açıklama getirememiştir çünkü olsaydı x dergide x makale yayınlanır ve önce x dergi editörlüğünce incelenir sınanır, sonuç diğerlerince tekrar edilir ve onanırdı.
Bunu/bunları felsefede yapamazsınız.. Kurumsal bir onaylıyıcı yok, iktidar bağı yok.
Örneğin ben birey olarak, bir düşünür olarak kendim özgür irade determinizm sorununu yine kendi içimde çözmüş ve cevaplara ermiş olabilirim bu cevaplar -sadece ve sadece- beni bağlar kurumsal bir felsefe yapısını değil.
Bu durumda felsefenin yanıtı olmadığı, bir şeyleri bilmediği ya da bir şeyin bilinemeyeceği gibi sınırlamalar yapaydır ve bireyi ilgilendirir. Genel tahakkümün; felsefenin, bilimin bir şeyleri açıklayamadığı bilmediği özellikle de bilginin erişilmez olduğu gibi söylem ve bocalamaları bilgi yolcusunu hem oyalamamalı hem de sınırlamamalıdır. Kişi özgür yanıt arayışı ve edimine devam etmeli ve bu türden sınırlamalardan arınmalı ve genel tahakkümden kurtulmalıdır.

Bir de içinde yaşanılan dünya bilinmiyorsa ekleyelim. Diyetle bir kanser, crohns, ms, parkinson vb. hastası yaşatır ve tam iyileştirirsem bunu dünyanın en saygın 3 tıp dergisinde asla yayınlatamam ve twitter'ım da sadece 7 bin takipçim olur... Birileri tüm bu hastalıkların bilinen geçerli ya da alternatif bir tedavisi olmadığını söyleyip duracaktır ama 7 bin takipçi bambaşka bir şey biliyordur ve o 7 bin takipçiden ya da diğer gündemden genelin asla haberi yoktur.

mechul yolcu' Alıntı:

Filozoflar ve bazı bilimciler binlerce yıldır bu soruyu kendilerine soruyor ve yakın zamanda bir cevap bulunabilecek gibi de durmuyor.

Genişletmek için tıkla ...

Size şunu söyleyebilirim aynı yargıyı ben kurmazdım ve onaylamam. Bilmiyorum size bir şey anlatıyor mu?

İkincisi kısmen kendimi bir filozof (ve ya da adayı ve bilgi ilgilisi, bilgi/bilgelik sevgisi ve arayışı ile ilişkili olarak buluyor görüyor ve de) tanımlıyorum ve bu söylenene katılmıyorum yani kendime bu soruyu sorup bir cevap alamadığım yanlıştır (doğru değildir) o halde verilen bu yargı ve genelleme de hem yanlış hem hatalıdır.

Son olarak başlıkta verilen soruya gelecek olursak (ki kendiniz yanıtlamış yargılamışsınız ama ve bence sanırım -aksi- bir cevapta (kendini onaylama/tasdikleme dışında muhtemelen) istemiyor ve beklemiyordunuz ama

insan iradesi ile mi hareket ediyor ?

Genişletmek için tıkla ...

İnsan insan olmayanın iradesi ile hareket etmiyorsa insan olanın, insanın ve ya da kendinin iradesi ile hareket ediyordur deriz

İnsan; iradesi ile mi hareket ediyor dersek; (İnsan insan iradesi ile; insan kendi iradesi ile; insan kendinin iradesi ile)
İnsan iradesi nedir? İrade insanın mı? İrade nedir kimindir? Ait midir dahil midir? irade üzerine mülkiyet, hak sahipliği ve aidiyet tanımlanabilir mi ve ya da bunlar nasıl açımlanır/tanımlanır gibi uzayan sorular olur/oluşur.

İnsan olmayanın iradesi nedir (kimdir -var mıdır yok mudur) ne değildir gibi soru ve çelişkiler var ve oluşuk

İnsan iradesi nedir? İradenin insanın olması nedir? insan nedir ve irade nedir? öncelikle bunları yanıtlamalısınız?

Yok eğer insan iradesi ile hareket etmiyorsa (insan olmayan) ne iradesi ile hareket ediyor ya da ediyor mu bunu açımlamalısınız

Eğer irade ile hareket edilmiyor, iradenin hareketle bağı yoksa onu da...

Daha sonra filozofların yanıtlarını tekrar değerlendirelim.

İnsan iradesi ile hareket eder.
Ama bağımlı bir varlıktır.
Bağımlı olan özgür olamaz.

Bende daha garip bir soru var;
Neden zihnimiz!
Bedenimiz kadar köle degil?
Bu durumda;
Yaşadığımız surece daha ozguruz.
Ölünce;
Beden ve zihnimiz devre disi kaliyor.
Sonsuza dek.

Asil bu soru cok garip!
Madem tanri yok be bizler tanrıyız.

O zaman neden ölümsüz degiliz.
Neden dogmak ve olmek disinda bir secenegimiz yok!.

Sorular sonsuza dek sorulabilir:
Fakat sorular tek tek kanitlanmadigi;
Surece sorulan sorularin ne anlami kaliyor ki?
Bence en garip soru buydu.

Inanirsin yada inanmazsin bu onemli asil onemli olan inandigin her neyse kanitliyabiliyor musun?
Eger kanitliyamiyorsan;
Hayatin ve yaşamın ne anlami olabilir ki?

ignostik üye' Alıntı:

Sorular sonsuza dek sorulabilir:
Fakat sorular tek tek kanitlanmadigi;
Surece sorulan sorularin ne anlami kaliyor ki?
Bence en garip soru buydu.

Inanirsin yada inanmazsin bu onemli asil onemli olan inandigin her neyse kanitliyabiliyor musun?
Eger kanitliyamiyorsan;
Hayatin ve yaşamın ne anlami olabilir ki?

Genişletmek için tıkla ...

Neden varolduk? Yada gercekten varolduk mu?
Yoksaaa.
Nihilist!
Bir gerceklik mi var?
Yada inanc mi?
En başa donemiyoruz zaman bizi esir almis sanki bir guc bizi kurallara bagli edir almis.

ignostik üye' Alıntı:

Neden varolduk? Yada gercekten varolduk mu?
Yoksaaa.
Nihilist!
Bir gerceklik mi var?
Yada inanc mi?
En başa donemiyoruz zaman bizi esir almis sanki bir guc bizi kurallara bagli esir almis.

Genişletmek için tıkla ...

Biz tanri degiliz aksine biz kurallara bagli yadiyoruz.

Asil soru su;
Bu gizem bizi hangi tanriya goturucek?
Zihnimiz onu kabul edicek mi?

true blue' Alıntı:

Demek ki bilim de din gibi bunu sorguluyormuş,
mevcudat sistematiğini kuranların insanların eylemlerini önceden bilmemesi imkansız.

Genişletmek için tıkla ...

Insanlar eylemlerini önceden nasil bilebilir ki? Degerli kardesim;
Düşünmekte zihinsel bir eylemdir.

ignostik üye' Alıntı:

Insanlar eylemlerini önceden nasil bilebilir ki? Degerli kardesim;
Düşünmekte zihinsel bir eylemdir.

Genişletmek için tıkla ...

Zaten insanlar demedim ben de. Fizik ötesinden bahsediyorum.