- Konbuyu başlatan
- #1
Poşet Terörü
Türkiye; jeopolitik konumu, tarihi ve doğal zenginlikleri itibarî ile yıl içerisinde milyonlarca turistin görmek istediği önemli bir ülkedir. Ancak; yakından bakıldığında, bu güzelliği bozan birçok önemli etken vardır. Bunlardan biri, plastik poşetlerdir.
Plastik ve Plastik Ambalaj Türleri
Plastik; karbonun(C); hidrojen(H), oksijen(O), azot(N) ve diğer organik ya da inorganik elementler ile oluşturduğu monomer adı verilen, basit yapıda moleküllü gruplardaki bağı; koparılarak polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir. Plastikler, petrol veya petrol türevlerinden elde edilir. Ambalajların son derece hafif olmasından ve kolay şekil alabilmesinden dolayı, giderek daha yaygın şekilde kullanılmaktadır. Plastik ambalajların değişik türleri vardır. Başlıcalar; PET(Polietilentetraftalat), PVC(polivinilklorür), PP(polistren) ve PE(polietilen) dır.
Polietilen(PE), plastik poşetlerde en çok kullanılan maddelerden biridir. Polietilen poşetlerin üretimi yaklaşık 35 yıl önce moda olmaya başlandığından bu yana, hemen hemen her ülkede kullanılmaktadır.
Dünya’da ve Türkiye’de Üretilen ve Tüketilen Poşet Sayısı
Dünyada üretilen plastik poşet sayısı, yılda yaklaşık 500 milyardır. Amerikan Doğayı Koruma kuruluşlarının araştırmalarına göre; plastik poşet kullanım âdeti, yılda yaklaşık 500 milyon ile 1 trilyon adet arası değişmektedir. Dünyada bu yıl kullanılan, şuan ki yaklaşık plastik poşet sayısı; 421.301.130.140’tır. Bu rakam, her salisede bir artmaktadır. Buna göre, her bir dakikada 1 milyon plastik poşet tüketilmektedir. Türkiye'de ise, bazı büyük alışveriş merkezlerindeki tüketim sayısından yola çıkılanacak olursa; sadece Migros mağazalarına yılda 250 milyon müşteri gelmektedir. Günde ortalama 4 poşet tüketildiği hesaplandığında, yıllık tüketim miktarı 1 milyarı aşmaktadır. CarrefourSA mağazalarında ise; yaklaşık 150 milyon müşteri, yılda 500 milyona yakın poşet tüketmektedir. Bu veriler; Türkiye’deki poşet tüketiminin, ne kadar yüksek rakamlara ulaştığını açıkça göstermektedir.
Bu istatistiklere bakıldığında, oranlar insanlar için hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Ancak; çevreye bakıldığında ve yaşanılan tüketim çılgınlığı ile ortaya çıkan zararlar gözlemlendikçe, rakamların ne anlama geldiği daha net anlaşılmaktadır. Bu rakamların artmasının elbette birçok sebebi vardır.
Plastik Poşet Kullanımının Artış Sebepleri
Bu rakamların git gide artmasının başlıca sebepleri; sanayileşmenin getirdiği yenilikler, halkın bilinçsizliği ve devletin bu konudaki duyarsızlığıdır.
Sanayileşmenin getirdiği yeniliklerle birlikte; poşet üretimi başlamış ve bilinçsizce halkın kullanımına sürülmüştür. Son derece işlevsel, hafif, dayanıklı, ucuz ve hatta ücretsiz olmalarından dolayı; poşet kullanımına olan talep artmış, buna bağlı olarak da üretim çoğalmıştır. Böylelikle; poşet üretimi, petrol ve doğalgaz gibi yenilemeyen enerjinin git gide azalmasına yol açarak, çevre kirliliğine neden olmaktadır.
Doğayı korumak için kurulmuş birçok vakfın; internet sitelerindeki sıkça sorulan sorular bölümünde karşılaşılan “Geri dönüşüm ne demek?” sorusu, halkımızın bu konuda ne kadar bilinçsiz olduğunu göstermektedir. Duyarsızca kullanılan plastik poşetler doğayı kirletmekle de kalmayıp, hayvanların yaşamına da korkunç zararlar vermektedir. 1975'deki bir araştırmaya göre; okyanuslardaki yük dolu gemiler, yılda yaklaşık 3.700.000 kg plastik poşeti denizlere boşaltmaktadır. Dünya yüzeyi henüz bir plastik çöplüğüne dönüşmemişse, bunun nedeni; denizlerin dibinin çöplük olarak kullanılmasıdır. Antartika'dan Kuzey Denizi'ne kadar tüm okyanuslarda, balıklarla birlikte on binlerce plastik poşet yüzmektedir. Kaplumbağalar, yunuslar ve köpek balıkları, bu poşetleri ahtapot ve denizanası zannederek yemektedirler. Bu da, onların sindirim sistemlerinde bozulmaya yol açarak; ölümlerine neden olmaktadır. Plastik poşetler nedeniyle her yıl; yaklaşık 1.000.000 deniz kuşu, 100.000 deniz memelisi ve sayısız balık ölmektedir. Karada ise; inekler, keçiler ve diğer hayvanlar yem ararken, genellikle buldukları plastik parçaları yemeye devam etmektedirler. Bu nedenlerle de, hastalanarak, ölmektedirler. Birçok ölmüş canlıda yapılan otopsiler, midelerinin polietilen poşetlerle dolu olduğu göstermektedir. Ayrıca, poşetler sadece hayvanlara değil; doğaya da birçok zarar vermektedir. Örneğin; ışık, plastik poşetlerde kimyasal çözümlemelere neden olmaktadır. Zaman içinde, küçük; ancak daha zehirli petro-polimer moleküllere bölünmektedir. Bu maddeler de, topraklarımıza ve sularımıza zehirli maddeler bırakmaktadır. Bunun sonucunda, mikroskobik partiküller besin zincirine dâhil olarak, doğal hayatın geleceğini tehlike atmaktadır. Poşetler sadece doğaya ve hayvanlara değil; insan sağlığına da birçok zarar vermektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, poşetlerin içine konulan sebze ve meyvelerin insan sağlığına zararlı olduğunu belirtmiştir. Eğer poşetler bilinçli olarak tüketilseydi, 500 ile 1000 yıl arasında yok olan; bu denli doğaya ve canlılara zarar veren poşetlerin tüketimine karşı daha duyarlı olunurdu.
Dünya’da Plastik Poşet Kullanımını Azaltmak İçin Yapılan Çalışmalar
Dünya üzerindeki birçok ülke; poşet kullanımının zararlarını tespit edip, halka tüketim konusunda caydırıcı yasaklar getirmiştir. Örneğin; ABD'nin Sanfrancisco kentinde alışveriş merkezleri ve eczanelerde, petrol bazlı poşet kullanımı yasaklanmıştır. Fransa’nın Paris kentinde de; plastik poşet kullanımına bu yıl yasak getirilmiştir. Yasak 2010 yılından itibaren, tüm ülke genelinde uygulanacaktır. Gelişmiş ülkelerin yanı sıra, birçok üçüncü Dünya ülkesinde de poşet kullanımına çeşitli yasaklar getirilmiştir. Örneğin; Hindistan’da plastik poşet kullanımı; Yenidelhi ve Bombay başta olmak üzere, 4 eyalette yasaklanmıştır. Tayvan, plastik poşetin yanı sıra; tek kullanımlık plastik çatal, bıçak ve tabaklara da yasak uygulamıştır. İrlanda da ise; her plastik poşete 20 cent vergi uygulanmaktadır. Kenya’da; 2008’den itibaren poşetler yasaklanmıştır. Güney Afrika; ince plastik poşet kullanımını yasaklayarak, daha kolay dönüştürülebilen plastiklerin kullanımını serbest bırakmıştır. Uganda’da; ince plastik poşetler yasaklanmış, kalınlarına ise vergi uygulanmıştır. Ruhanda’da ise; her türlü plastik poşet kullanımına, 2006 yılından itibaren yasak getirilmiştir. Gelişmiş ülkelerin yanı sıra, üçüncü Dünya ülkelerinde dahi poşet kullanımına getirilen yasaklara rağmen, ülkemizde bu problem için yasal olarak herhangi bir çözümleme getirilmemiştir. Bu konuda devlet duyarsızlığını koruyor olsa da, ülkemizde bazı valilikler ve belediyeler, halkı sınırlandırıcı ve bilinçlendirici etkinlikler düzenleyerek, yasaklamalara gitmişlerdir. Örneğin; ilk uygulama, Büyükçekmece Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamada; Büyükçekmece Belediyesi, pazarlardaki siyah poşet kullanımını yasaklamıştır. Diğer bir uygulama ise; 2007 yılında Siirt Valiliği tarafından gerçekleştirilmiştir. Tüm ilde, esnaflar ve pazarcıların poşet kullanımı yasaklanmıştır. Fakat bu uygulamalar, örnek verilen bölgelerle sınırlı kalmış ve poşetlerin yaratmış olduğu zararlar için ne yazık ki yeterli bir çözüm uygulanmamıştır.
Plastik Poşet Kullanımını Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler
Plastik poşetin doğada yok olmasını sağlamak amacıyla getirilen çözümlemeler incelendiğinde, doğa ve çevreye daha da fazla zararlar verdiği görülmektedir. Örneğin; plastik poşetler toprağa gömüldüğünde; toprağa zehirli maddelerin yayılmasına neden olmaktadır. Yakıldığında ise; atmosfere zehir saçmaktadır. Ayrıca; poşetlerin geri dönüşüm miktarı sadece % 1'dir. Yani; bir poşetin geri kazanımı, yenisini üretmekten kat kat pahalıdır. Ayrıca; bu yüksek maliyet, insanların daha çok vergi vermesine neden olmaktadır. Bu da; sözde ücretsiz poşetlerin, bizlere ne kadar pahalıya mal olduğunu göstermektedir. Bunun için; Dünya’da plastik poşetlere karşı bazı gerilla yöntemleri geliştirilmiştir. Morsbags adlı hareketi bu yöntemlere örnek olarak gösterebiliriz. Morsbags adlı hareketi düzenleyen kişiler; Dünya'nın her köşesinde, eli iğne tutan kimselerdir. Kendi çabalarıyla, her türlü artık veya yeni kumaştan bez torbalar dikmektedirler. Daha sonra bu torbaları; alışveriş merkezlerinde ve süper market önlerinde insanlara dağıtmaktadırlar. Çok kısır bir çözüm gibi gözükse de; bu yıl Dünya'nın çeşitli yerlerinde, 18074 adet Morsbag gerilla çantası dikilip, dağıtılmıştır. Fakat ülkemizdeki insanlar, bu hareket için bireysel olarak herhangi bir destek vermemektedir. Bazı kuruluşlar, Morsbag hareketi gibi doğaya verilen zararı en aza indirmek için projeler geliştirmeye başlamıştır. Örneğin; CarrefourSA Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın desteği ile müşterilerine yeniden kullanabilecekleri dönüşümlü poşetleri sunarak; çevre kirliliği yaratan poşetlerin kullanımını azaltmayı ve zamanla tamamen kaldırmayı hedeflemektedir. CarrefourSA mağazalarının bu kampanya öncesi, tüketicilere yönelik geniş bilinçlendirme seminerleri düzenlenmesi beklenmektedir. Bu gibi kurumların küçük gerilla yöntemleri ve belediyelerin yapmış olduğu çalışmalarla, poşet kullanımının azaltılması hedeflenmektedir. Ancak bu uygulamalar, kesin bir çözüm için yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden öncelikle, devletin poşet kullanımını yasaklayıcı yasalar getirmesi ve halkı bu konuda bilinçlendirmek için çalışmalara başlaması gerekmektedir. Plastik poşet yerine; halkı file ve bez torba kullanımına teşvik etmeleri gerekmektedir. Bunun sonucunda da; doğaya ve canlılara olan zararı en aza indirerek, birçok yönden de enerji ve petrol tasarrufu elde edilecektir. Tüm bu çözümlerden de anlaşılacağı üzere; doğaya ve canlılara kendi ellerimiz ile verdiğimiz zararı, yine kendi ellerimizle yok edebiliriz. Biraz yasa ve biraz da duyarlılıkla...
Hanife Hande Kul
Gökçen Sever
Zehra Ulya Zengin
Gözde Ertopuz
Türkiye; jeopolitik konumu, tarihi ve doğal zenginlikleri itibarî ile yıl içerisinde milyonlarca turistin görmek istediği önemli bir ülkedir. Ancak; yakından bakıldığında, bu güzelliği bozan birçok önemli etken vardır. Bunlardan biri, plastik poşetlerdir.
Plastik ve Plastik Ambalaj Türleri
Plastik; karbonun(C); hidrojen(H), oksijen(O), azot(N) ve diğer organik ya da inorganik elementler ile oluşturduğu monomer adı verilen, basit yapıda moleküllü gruplardaki bağı; koparılarak polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir. Plastikler, petrol veya petrol türevlerinden elde edilir. Ambalajların son derece hafif olmasından ve kolay şekil alabilmesinden dolayı, giderek daha yaygın şekilde kullanılmaktadır. Plastik ambalajların değişik türleri vardır. Başlıcalar; PET(Polietilentetraftalat), PVC(polivinilklorür), PP(polistren) ve PE(polietilen) dır.
Polietilen(PE), plastik poşetlerde en çok kullanılan maddelerden biridir. Polietilen poşetlerin üretimi yaklaşık 35 yıl önce moda olmaya başlandığından bu yana, hemen hemen her ülkede kullanılmaktadır.
Dünya’da ve Türkiye’de Üretilen ve Tüketilen Poşet Sayısı
Dünyada üretilen plastik poşet sayısı, yılda yaklaşık 500 milyardır. Amerikan Doğayı Koruma kuruluşlarının araştırmalarına göre; plastik poşet kullanım âdeti, yılda yaklaşık 500 milyon ile 1 trilyon adet arası değişmektedir. Dünyada bu yıl kullanılan, şuan ki yaklaşık plastik poşet sayısı; 421.301.130.140’tır. Bu rakam, her salisede bir artmaktadır. Buna göre, her bir dakikada 1 milyon plastik poşet tüketilmektedir. Türkiye'de ise, bazı büyük alışveriş merkezlerindeki tüketim sayısından yola çıkılanacak olursa; sadece Migros mağazalarına yılda 250 milyon müşteri gelmektedir. Günde ortalama 4 poşet tüketildiği hesaplandığında, yıllık tüketim miktarı 1 milyarı aşmaktadır. CarrefourSA mağazalarında ise; yaklaşık 150 milyon müşteri, yılda 500 milyona yakın poşet tüketmektedir. Bu veriler; Türkiye’deki poşet tüketiminin, ne kadar yüksek rakamlara ulaştığını açıkça göstermektedir.
Bu istatistiklere bakıldığında, oranlar insanlar için hiçbir anlam ifade etmeyebilir. Ancak; çevreye bakıldığında ve yaşanılan tüketim çılgınlığı ile ortaya çıkan zararlar gözlemlendikçe, rakamların ne anlama geldiği daha net anlaşılmaktadır. Bu rakamların artmasının elbette birçok sebebi vardır.
Plastik Poşet Kullanımının Artış Sebepleri
Bu rakamların git gide artmasının başlıca sebepleri; sanayileşmenin getirdiği yenilikler, halkın bilinçsizliği ve devletin bu konudaki duyarsızlığıdır.
Sanayileşmenin getirdiği yeniliklerle birlikte; poşet üretimi başlamış ve bilinçsizce halkın kullanımına sürülmüştür. Son derece işlevsel, hafif, dayanıklı, ucuz ve hatta ücretsiz olmalarından dolayı; poşet kullanımına olan talep artmış, buna bağlı olarak da üretim çoğalmıştır. Böylelikle; poşet üretimi, petrol ve doğalgaz gibi yenilemeyen enerjinin git gide azalmasına yol açarak, çevre kirliliğine neden olmaktadır.
Doğayı korumak için kurulmuş birçok vakfın; internet sitelerindeki sıkça sorulan sorular bölümünde karşılaşılan “Geri dönüşüm ne demek?” sorusu, halkımızın bu konuda ne kadar bilinçsiz olduğunu göstermektedir. Duyarsızca kullanılan plastik poşetler doğayı kirletmekle de kalmayıp, hayvanların yaşamına da korkunç zararlar vermektedir. 1975'deki bir araştırmaya göre; okyanuslardaki yük dolu gemiler, yılda yaklaşık 3.700.000 kg plastik poşeti denizlere boşaltmaktadır. Dünya yüzeyi henüz bir plastik çöplüğüne dönüşmemişse, bunun nedeni; denizlerin dibinin çöplük olarak kullanılmasıdır. Antartika'dan Kuzey Denizi'ne kadar tüm okyanuslarda, balıklarla birlikte on binlerce plastik poşet yüzmektedir. Kaplumbağalar, yunuslar ve köpek balıkları, bu poşetleri ahtapot ve denizanası zannederek yemektedirler. Bu da, onların sindirim sistemlerinde bozulmaya yol açarak; ölümlerine neden olmaktadır. Plastik poşetler nedeniyle her yıl; yaklaşık 1.000.000 deniz kuşu, 100.000 deniz memelisi ve sayısız balık ölmektedir. Karada ise; inekler, keçiler ve diğer hayvanlar yem ararken, genellikle buldukları plastik parçaları yemeye devam etmektedirler. Bu nedenlerle de, hastalanarak, ölmektedirler. Birçok ölmüş canlıda yapılan otopsiler, midelerinin polietilen poşetlerle dolu olduğu göstermektedir. Ayrıca, poşetler sadece hayvanlara değil; doğaya da birçok zarar vermektedir. Örneğin; ışık, plastik poşetlerde kimyasal çözümlemelere neden olmaktadır. Zaman içinde, küçük; ancak daha zehirli petro-polimer moleküllere bölünmektedir. Bu maddeler de, topraklarımıza ve sularımıza zehirli maddeler bırakmaktadır. Bunun sonucunda, mikroskobik partiküller besin zincirine dâhil olarak, doğal hayatın geleceğini tehlike atmaktadır. Poşetler sadece doğaya ve hayvanlara değil; insan sağlığına da birçok zarar vermektedir. Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Tevfik Özlü, poşetlerin içine konulan sebze ve meyvelerin insan sağlığına zararlı olduğunu belirtmiştir. Eğer poşetler bilinçli olarak tüketilseydi, 500 ile 1000 yıl arasında yok olan; bu denli doğaya ve canlılara zarar veren poşetlerin tüketimine karşı daha duyarlı olunurdu.
Dünya’da Plastik Poşet Kullanımını Azaltmak İçin Yapılan Çalışmalar
Dünya üzerindeki birçok ülke; poşet kullanımının zararlarını tespit edip, halka tüketim konusunda caydırıcı yasaklar getirmiştir. Örneğin; ABD'nin Sanfrancisco kentinde alışveriş merkezleri ve eczanelerde, petrol bazlı poşet kullanımı yasaklanmıştır. Fransa’nın Paris kentinde de; plastik poşet kullanımına bu yıl yasak getirilmiştir. Yasak 2010 yılından itibaren, tüm ülke genelinde uygulanacaktır. Gelişmiş ülkelerin yanı sıra, birçok üçüncü Dünya ülkesinde de poşet kullanımına çeşitli yasaklar getirilmiştir. Örneğin; Hindistan’da plastik poşet kullanımı; Yenidelhi ve Bombay başta olmak üzere, 4 eyalette yasaklanmıştır. Tayvan, plastik poşetin yanı sıra; tek kullanımlık plastik çatal, bıçak ve tabaklara da yasak uygulamıştır. İrlanda da ise; her plastik poşete 20 cent vergi uygulanmaktadır. Kenya’da; 2008’den itibaren poşetler yasaklanmıştır. Güney Afrika; ince plastik poşet kullanımını yasaklayarak, daha kolay dönüştürülebilen plastiklerin kullanımını serbest bırakmıştır. Uganda’da; ince plastik poşetler yasaklanmış, kalınlarına ise vergi uygulanmıştır. Ruhanda’da ise; her türlü plastik poşet kullanımına, 2006 yılından itibaren yasak getirilmiştir. Gelişmiş ülkelerin yanı sıra, üçüncü Dünya ülkelerinde dahi poşet kullanımına getirilen yasaklara rağmen, ülkemizde bu problem için yasal olarak herhangi bir çözümleme getirilmemiştir. Bu konuda devlet duyarsızlığını koruyor olsa da, ülkemizde bazı valilikler ve belediyeler, halkı sınırlandırıcı ve bilinçlendirici etkinlikler düzenleyerek, yasaklamalara gitmişlerdir. Örneğin; ilk uygulama, Büyükçekmece Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu uygulamada; Büyükçekmece Belediyesi, pazarlardaki siyah poşet kullanımını yasaklamıştır. Diğer bir uygulama ise; 2007 yılında Siirt Valiliği tarafından gerçekleştirilmiştir. Tüm ilde, esnaflar ve pazarcıların poşet kullanımı yasaklanmıştır. Fakat bu uygulamalar, örnek verilen bölgelerle sınırlı kalmış ve poşetlerin yaratmış olduğu zararlar için ne yazık ki yeterli bir çözüm uygulanmamıştır.
Plastik Poşet Kullanımını Azaltmak İçin Yapılması Gerekenler
Plastik poşetin doğada yok olmasını sağlamak amacıyla getirilen çözümlemeler incelendiğinde, doğa ve çevreye daha da fazla zararlar verdiği görülmektedir. Örneğin; plastik poşetler toprağa gömüldüğünde; toprağa zehirli maddelerin yayılmasına neden olmaktadır. Yakıldığında ise; atmosfere zehir saçmaktadır. Ayrıca; poşetlerin geri dönüşüm miktarı sadece % 1'dir. Yani; bir poşetin geri kazanımı, yenisini üretmekten kat kat pahalıdır. Ayrıca; bu yüksek maliyet, insanların daha çok vergi vermesine neden olmaktadır. Bu da; sözde ücretsiz poşetlerin, bizlere ne kadar pahalıya mal olduğunu göstermektedir. Bunun için; Dünya’da plastik poşetlere karşı bazı gerilla yöntemleri geliştirilmiştir. Morsbags adlı hareketi bu yöntemlere örnek olarak gösterebiliriz. Morsbags adlı hareketi düzenleyen kişiler; Dünya'nın her köşesinde, eli iğne tutan kimselerdir. Kendi çabalarıyla, her türlü artık veya yeni kumaştan bez torbalar dikmektedirler. Daha sonra bu torbaları; alışveriş merkezlerinde ve süper market önlerinde insanlara dağıtmaktadırlar. Çok kısır bir çözüm gibi gözükse de; bu yıl Dünya'nın çeşitli yerlerinde, 18074 adet Morsbag gerilla çantası dikilip, dağıtılmıştır. Fakat ülkemizdeki insanlar, bu hareket için bireysel olarak herhangi bir destek vermemektedir. Bazı kuruluşlar, Morsbag hareketi gibi doğaya verilen zararı en aza indirmek için projeler geliştirmeye başlamıştır. Örneğin; CarrefourSA Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın desteği ile müşterilerine yeniden kullanabilecekleri dönüşümlü poşetleri sunarak; çevre kirliliği yaratan poşetlerin kullanımını azaltmayı ve zamanla tamamen kaldırmayı hedeflemektedir. CarrefourSA mağazalarının bu kampanya öncesi, tüketicilere yönelik geniş bilinçlendirme seminerleri düzenlenmesi beklenmektedir. Bu gibi kurumların küçük gerilla yöntemleri ve belediyelerin yapmış olduğu çalışmalarla, poşet kullanımının azaltılması hedeflenmektedir. Ancak bu uygulamalar, kesin bir çözüm için yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden öncelikle, devletin poşet kullanımını yasaklayıcı yasalar getirmesi ve halkı bu konuda bilinçlendirmek için çalışmalara başlaması gerekmektedir. Plastik poşet yerine; halkı file ve bez torba kullanımına teşvik etmeleri gerekmektedir. Bunun sonucunda da; doğaya ve canlılara olan zararı en aza indirerek, birçok yönden de enerji ve petrol tasarrufu elde edilecektir. Tüm bu çözümlerden de anlaşılacağı üzere; doğaya ve canlılara kendi ellerimiz ile verdiğimiz zararı, yine kendi ellerimizle yok edebiliriz. Biraz yasa ve biraz da duyarlılıkla...
Hanife Hande Kul
Gökçen Sever
Zehra Ulya Zengin
Gözde Ertopuz