- Konbuyu başlatan
- #1
Türk ozanı(Sarıköy,Sakarya yöresi,1240?-Sarıköy,1320)
Anadolu Tekke edebiyatının kurucusu sayılan Yunus Emre’nin yaşamı konusunda,kayıtlara geçmiş kesin bilgiler yoktur.Bütün bilinenler söylencelere,özellikle Bektaşi Velayetnamesi’nin belirttiğine göre Yunus Emre,yoksul bir köylüydü.Kıtlık başgösterince buğday istemek için,kerametini duyduğu Hacı Bektaş Veli’nin dergâhına gitti.Kendisine üç kez”buğday mı,himmet mi”istediği sorulunca,buğday istediğini söyledi.Ancak daha sonra pişman olarak geri döndü ve “himmet”i istediğini söyledi.Kendisine,himmet anahtarının Taptuk Emre’ye verildiği,gidip ona başvurması gerektiği söylenince,derviş olarak Taptuk Emre’nin dergâhına girdi.O dönemde bütün mutasavvıfları Hacı Bektaş Veli’ye bağlamaya çalışan Bektaşi Velayetnamesi’nde Yunus Emre’nin tasavvuf yoluna girişi böyle anlatıldıktan sonra yaşamı konusunda kesin olmayan kimi bilgiler verilmektedir.
Şiirlerinden çıkarılan bilgilere göre Yunus Emre’nin,ümmi(okuması yazması olmayan) bir ozan değildir;tersine medrese eğitimi görmüş,Kur’an ve hadis bilimini öğrenmiş bilgili bir kimsedir.Tasavvuf düşüncesini İşlerken,özgün bir yaratıcılık göstermesi bunu kanıtlamaktadır.Yunus Emre’nin tasavvuf anlayışı,kimi araştırmacılarca Mevlana’ya bağlanır.Kendisi de şiirlerinde Mevlana’ya olan sevgi ve bağlılığı dile getirir.Konya’ya giderek Mevlana’ya görüştüğü de bilinmektedir.Bundan başka,Anadolu’nun birçok yöresini,Azerbaycan’ı ve Şam’ı gezdi.Henüz siyasal birliğin kurulmadığı dönemde Anadolu’da tasavvuf düşüncesini,lirik ve içten şiirleriyle benimsettiği,kendisini şeyh olarak kabul ettirdiği geniş halk kitlelerince ermiş sayıldı.Birçok halk ozanı Yunus Emre mahlasıyla şiir yazdı.Çeşitli yerlerde,mezarı olduğu ileri sürülen “makam”larının olması,Yunus Emre’nin günümüzde bile birleştirici özelliğini göstermektedir.Mezarının Sarıköy2de bulunduğu kabul edilerek burada bir Yunus Emre anıt-türbesi yapılmıştır (1970).
Anadolu’da tekke şiiri geleneğini başlatan ve bu geleneğin en önemli temsilcisi olan Yunus Emre,şiirlerinde,tasavvufa uygun düşünce ve yaşam biçiminin değerlerini dile getirdi.Katışıksız,içten bir Tanrı sevgisinin temelini oluşturduğu bu şiirlerde,yaşamın gelip geçiciliğini,dünya malının insandaki cevheri yozlaştıracağını,bağlılığın,acımanın,erdemli olmanın önemli olduğunu,insanın kendisini Tanrı’dan uzaklaştıracak nefis düşkünlüklerini yenmeyi bilmesi gerektiğini vurguladı.Yunus Emre’nin şiirlerinin çıkış noktalarından biri de,insanı sevmeye verdiği önem oldu.Ona göre,insandaki(kendisindeki) tanrısal özü görüp,ikiyüzlülükten uzak sevebilen insan,olgun insandır;çünkü,insanı seven,Tanrı’yı sever.Gerçekte bu sevgi bütün varlıklar için aynı olmalıdır.Çünkü her varlıkta tanrısal öz vardır(vahdet-i vücut:çokluğun birliği).Yunus Emre’nin önerdiği bu sevgiye dayanan yaşama biçimi ve düşünce sistemi daha sonra gelen pek çok ozanca,yüzyıllar boyunca yaşatılarak etkisini duyurdu.
Yunus Emre,hem aydınlara,hem de halk kitlelerine seslendiği şiirlerinde aruza da,heceye de yer verdi.İlahilerini heceyle,klasik koşma biçiminde ve halkın konuşma dilindeki kullanımlarıyla,deyimleriyle çeşitlendirdiği yalın bir dille yazarken,kimi şiirlerinde yalın dilden ayrıldı,musammat gazel biçimini kullandı.Bununla birlikte,bütün şiirlerinde Türkçe sözdizimini bozmadı.Saf bir Tanrı sevgisini kaynak olarak alması,içtenlikli anlatımı,sanatlı söyleyişe yönelmemesi,karmaşık tasavvuf düşüncesini halka sevdirmesinde ve öğretmesinde en önemli etken oldu.Yunus’un şiirleri bestelenerek tekkelerde eğitim amacıyla okundu.
Anadolu Tekke edebiyatının kurucusu sayılan Yunus Emre’nin yaşamı konusunda,kayıtlara geçmiş kesin bilgiler yoktur.Bütün bilinenler söylencelere,özellikle Bektaşi Velayetnamesi’nin belirttiğine göre Yunus Emre,yoksul bir köylüydü.Kıtlık başgösterince buğday istemek için,kerametini duyduğu Hacı Bektaş Veli’nin dergâhına gitti.Kendisine üç kez”buğday mı,himmet mi”istediği sorulunca,buğday istediğini söyledi.Ancak daha sonra pişman olarak geri döndü ve “himmet”i istediğini söyledi.Kendisine,himmet anahtarının Taptuk Emre’ye verildiği,gidip ona başvurması gerektiği söylenince,derviş olarak Taptuk Emre’nin dergâhına girdi.O dönemde bütün mutasavvıfları Hacı Bektaş Veli’ye bağlamaya çalışan Bektaşi Velayetnamesi’nde Yunus Emre’nin tasavvuf yoluna girişi böyle anlatıldıktan sonra yaşamı konusunda kesin olmayan kimi bilgiler verilmektedir.
Şiirlerinden çıkarılan bilgilere göre Yunus Emre’nin,ümmi(okuması yazması olmayan) bir ozan değildir;tersine medrese eğitimi görmüş,Kur’an ve hadis bilimini öğrenmiş bilgili bir kimsedir.Tasavvuf düşüncesini İşlerken,özgün bir yaratıcılık göstermesi bunu kanıtlamaktadır.Yunus Emre’nin tasavvuf anlayışı,kimi araştırmacılarca Mevlana’ya bağlanır.Kendisi de şiirlerinde Mevlana’ya olan sevgi ve bağlılığı dile getirir.Konya’ya giderek Mevlana’ya görüştüğü de bilinmektedir.Bundan başka,Anadolu’nun birçok yöresini,Azerbaycan’ı ve Şam’ı gezdi.Henüz siyasal birliğin kurulmadığı dönemde Anadolu’da tasavvuf düşüncesini,lirik ve içten şiirleriyle benimsettiği,kendisini şeyh olarak kabul ettirdiği geniş halk kitlelerince ermiş sayıldı.Birçok halk ozanı Yunus Emre mahlasıyla şiir yazdı.Çeşitli yerlerde,mezarı olduğu ileri sürülen “makam”larının olması,Yunus Emre’nin günümüzde bile birleştirici özelliğini göstermektedir.Mezarının Sarıköy2de bulunduğu kabul edilerek burada bir Yunus Emre anıt-türbesi yapılmıştır (1970).
Anadolu’da tekke şiiri geleneğini başlatan ve bu geleneğin en önemli temsilcisi olan Yunus Emre,şiirlerinde,tasavvufa uygun düşünce ve yaşam biçiminin değerlerini dile getirdi.Katışıksız,içten bir Tanrı sevgisinin temelini oluşturduğu bu şiirlerde,yaşamın gelip geçiciliğini,dünya malının insandaki cevheri yozlaştıracağını,bağlılığın,acımanın,erdemli olmanın önemli olduğunu,insanın kendisini Tanrı’dan uzaklaştıracak nefis düşkünlüklerini yenmeyi bilmesi gerektiğini vurguladı.Yunus Emre’nin şiirlerinin çıkış noktalarından biri de,insanı sevmeye verdiği önem oldu.Ona göre,insandaki(kendisindeki) tanrısal özü görüp,ikiyüzlülükten uzak sevebilen insan,olgun insandır;çünkü,insanı seven,Tanrı’yı sever.Gerçekte bu sevgi bütün varlıklar için aynı olmalıdır.Çünkü her varlıkta tanrısal öz vardır(vahdet-i vücut:çokluğun birliği).Yunus Emre’nin önerdiği bu sevgiye dayanan yaşama biçimi ve düşünce sistemi daha sonra gelen pek çok ozanca,yüzyıllar boyunca yaşatılarak etkisini duyurdu.
Yunus Emre,hem aydınlara,hem de halk kitlelerine seslendiği şiirlerinde aruza da,heceye de yer verdi.İlahilerini heceyle,klasik koşma biçiminde ve halkın konuşma dilindeki kullanımlarıyla,deyimleriyle çeşitlendirdiği yalın bir dille yazarken,kimi şiirlerinde yalın dilden ayrıldı,musammat gazel biçimini kullandı.Bununla birlikte,bütün şiirlerinde Türkçe sözdizimini bozmadı.Saf bir Tanrı sevgisini kaynak olarak alması,içtenlikli anlatımı,sanatlı söyleyişe yönelmemesi,karmaşık tasavvuf düşüncesini halka sevdirmesinde ve öğretmesinde en önemli etken oldu.Yunus’un şiirleri bestelenerek tekkelerde eğitim amacıyla okundu.