- Konbuyu başlatan
- #1
F
faust
Ziyaretçi
Elementler bazı özel durumlar nedeniyle (itme-çekme örneğin) bir araya gelirler. Bu bir araya gelme, maddelerin kimyasal bağ yapısını oluşturur.H2, O2, H2O, NH3 gibi yapılar birer moleküldür ve formülleri atomun hem sayısını hem de ona oranını göstermektedir. Yalnızca NaCI, KNO3, KCI gibi maddeler iyonik, CH3, NH3 gibi ametal grupları ise kovalenttir. İyonik bileşiklerin tamamı katı halde olduğu için bunlar kristal örgüleri halinde yer alırlar. Örneğin kimyasal bağlar H-H yapıları arasında gerçekleşiyorsa kovalent, bir metal-ametal (Na-CI) çiftinden oluşuyorsa iyonik, iki metal çiftinden oluşuyorsa (Cu-Cu) metalik,( Na-OH2) bağından oluşuyorsa iyon-dipol, hidrojenin (F,O,N) elementleriyle yaptığı bileşiklere hidrojen bağı ve son olarak asal gazlar arasında ya da diğer zayıf etkileşime giren bağlar (Ne-Ne) olan Van der waals bağlarıdır. Fakat ben bugün yalnızca kovalent bağı ele alıp konuyu kapatacağım. Bunun dışında atomların, iyonların ve moleküllerin elektronik yapıları 1916 yılında ilk kez Amerikalı kimyası G.N. Lewis kendi adıyla anılan Lewis formülleriyle önermiştir. Bu duruma göre atomların son tabakalarındaki elektron dağılımlımı daha kararlı olan ve yakınlarında bulunan asal gaz düzenine benzetmek isterler. Bu ikili kurala dublet, sekizli kurala ise oktet kuralı denir. Fakat bazı bileşikler vardır ki bu duruma uymazlar, bunun için bu durumları açıklamak kuantum mekaniğinin görevidir. Kuantum mekaniği ise kimyasal bağı itme-çekme kuvvetleri toplamının minimum olduğu durum olarak ele almaktadır.
Kovalent bağ
Lewis kuramına göre iki elektronun iki atom tarafından ortak kullanılmasıyla ‘kovalent bağlar’ oluşur. Bağı oluşturan elektronların her biri birer atom tarafından sağlandığı gibi, iki elektron tek bir atom tarafından da sağlanabilir. Böyle bağlara ise ‘koordine kovalent bağlar’ diyoruz. Moleküler yapılarda ise atomlar birbirine kovalent bağlarla tutunmaktadır. Daha öncede hatırlanacağı gibi ilk kimyasal bağ tanımını Lewis yapmıştır ve oktet kuralı da onun tarafından ortaya atılmıştır. Lewis ortaya attığı kuramla metan ve amonyum moleküllerinin yapılarını başarıyla açıklamış ve bu duruma da ‘Lewis diyagramı’ adı verilmiştir. Bu diyagram bir atom etrafındaki elektronlarını sekize tamamlar (Okter kuralı) Ancak diyagramların her ikisinde sekiz elektron görünmesine rağmen, azot atomu üzerindeki karbon atomundakine göre bir hidrojen atomu eksiktir. Başka bir deyişle, azot üzerindeki iki atom tarafından ortaklaşa kullanılmayan bir elektron çifti vardır ve Lewis’e göre bu elektron çifti de azotta bir başka iyon arasında bağ olarak kullanılır.
Bilindiği gibi NH3 (amonyak) gibi koordine bağlar katyonlarla birleşmesi sonucu meydana getirdiği bileşikler, koordinasyon bileşikleri ve komplekslerdir. Lewis’e göre bir kompleksin meydana gelmesi nötralleşmedir. Çünkü, kendisinin asit-baz tanımına göre, asit ortaklanmamış elektron çiftine katılan, baz ise bu elektron çiftini taşıyan bir maddedir. Koordinasyon kimyasında bu durumlara ise yani Lewis asitlerine akseptör, Lewis bazlarına ise dönerler denir.
İsmail Çelik
Kaynaklar:
[1]. Prof.Dr.Yüksel Sarıkaya – Fizikokimya (Gazi Kitabevi Yayınları-2011)
[2]. Prof.Dr.Turgut Gündüz – Koordinasyon Kimyası (Gazi Kitabevi Yayınları-2005)
Kovalent bağ
Lewis kuramına göre iki elektronun iki atom tarafından ortak kullanılmasıyla ‘kovalent bağlar’ oluşur. Bağı oluşturan elektronların her biri birer atom tarafından sağlandığı gibi, iki elektron tek bir atom tarafından da sağlanabilir. Böyle bağlara ise ‘koordine kovalent bağlar’ diyoruz. Moleküler yapılarda ise atomlar birbirine kovalent bağlarla tutunmaktadır. Daha öncede hatırlanacağı gibi ilk kimyasal bağ tanımını Lewis yapmıştır ve oktet kuralı da onun tarafından ortaya atılmıştır. Lewis ortaya attığı kuramla metan ve amonyum moleküllerinin yapılarını başarıyla açıklamış ve bu duruma da ‘Lewis diyagramı’ adı verilmiştir. Bu diyagram bir atom etrafındaki elektronlarını sekize tamamlar (Okter kuralı) Ancak diyagramların her ikisinde sekiz elektron görünmesine rağmen, azot atomu üzerindeki karbon atomundakine göre bir hidrojen atomu eksiktir. Başka bir deyişle, azot üzerindeki iki atom tarafından ortaklaşa kullanılmayan bir elektron çifti vardır ve Lewis’e göre bu elektron çifti de azotta bir başka iyon arasında bağ olarak kullanılır.
Bilindiği gibi NH3 (amonyak) gibi koordine bağlar katyonlarla birleşmesi sonucu meydana getirdiği bileşikler, koordinasyon bileşikleri ve komplekslerdir. Lewis’e göre bir kompleksin meydana gelmesi nötralleşmedir. Çünkü, kendisinin asit-baz tanımına göre, asit ortaklanmamış elektron çiftine katılan, baz ise bu elektron çiftini taşıyan bir maddedir. Koordinasyon kimyasında bu durumlara ise yani Lewis asitlerine akseptör, Lewis bazlarına ise dönerler denir.
İsmail Çelik
Kaynaklar:
[1]. Prof.Dr.Yüksel Sarıkaya – Fizikokimya (Gazi Kitabevi Yayınları-2011)
[2]. Prof.Dr.Turgut Gündüz – Koordinasyon Kimyası (Gazi Kitabevi Yayınları-2005)