Mantik

Genel bir ifade ile, mantik;

Cikarim tekniklerini konu edinir. Cikarimlarin gecerliligi ile sadece onlarin "form"u (bicimi) yonunden ilgilenir. Onermelerin iceriginden, onermelerin tasidigi ozel anlam iceriginden bagimsizdir.


Benim asil amacim kimseye mantik ogretmek olmadigi, sadece mantikla kendimi eglendirmek oldugu icin bu turden bir girisin yeterli olacagi kanaatindeyim. Filozoflara beslenmeleri icin yemek verilmez, o yuzden kimsenin onune pismis, hazir yemek koymak niyetinde degilim. filozof hammadde ile yemegi bastan yapandir. O yuzden size hammadde olmalari acisindan Mill, Frege, Bochenski, Boole gibi adamlari okumanizi oneririm. Zaten bunlari okuduktan sonra daha ileriki asamalara kendiniz kendi tercihleriniz dogrultusunda yonlenirsiniz. O yuzden Principia Mathematica - Whitehead, Russell veya ogrencisi Wittgenstein gibi efsanelerden hic bahsetmemeyi uygun gordum.

Syllogism: Bulmaca Niyetine

BULMACA NIYETINE SYLLOGISM

Burada hedefim bir takim kiyaslar uydurup,
a) bunlarin hangi kaliptan olduklarini
b) ait olduklari kalibin sembol varyasyonlarini
c) gecerli olup olmadiklarini
d) gecerli ise isiminin ne oldugunu
ortaya koymaktir.

Ornek:

Tum insanlar akillidir. MaP
Tum insanlar hayvandir. MaS
Tum hayvanlar akillidir. SaP

a) III.kalip kiyas.
b) Ma3Ma3a veya
Ma3
Ma3
a
c) gecersiz kiyas.

PIM Bazi kitaplar bilgi verir.
MaS Tum bilgi veren seyler insan eseridir.
SIP Bazi insan eserleri kitaptir.

a) IV.kalip kiyas.
b) 4IMMaSI veya
4IM
Ma4
I
c) gecerli kiyas.
d) dimaris.

---------------------------------------------------------------------------------------

MaP Tum insanlar akillidir.
SaM Platon insandir. (ozel isimler tumel sayilir)
SaP Platon akillidir.

a) I.kalip kiyas.
b) Ma11aMa veya
Ma1
1aM
a

c) gecerli kiyas.
d) barbara.

PeM Hicbir suclu ahlakli degildir.
MaS Tum ahlaksizlar cahildir.
SaP Tum cahiller sucludur.

a) IV. kalip kiyas
b) 4eMMa4a veya
4eM
Ma4
a
c) gecersiz kiyas.

---------------------------------------------

PaM tum ahlaksizlar cahildir.
MaS tum cahiller mutsuzdur.
SaP tum mutsuzlar ahlaksizdir.

a) IV. kalip kiyas
b) 4aMMa4a veya
4aM
Ma4
a
c) gecersiz kiyas

PIM Bazi eseklerin kulaklari mordur.
MeS Hicbir mor sey agac degildir.
SeP Hicbir esegin kulagi agac degildir.

a) IV. kalip kiyas.
b) 4IMMe4e veya
4IM
Me4
e
c) gecersiz kiyas.

----------------------------------------------------------------------

PIM Bazi ucgenler kukrer.
MaS Tum kukreyenler aslandir.
SIP Bazi aslanlar ucgendir.

a) IV. kalip kiyas
b) 4IMMa4I veya
4IM
Ma4
I
c) gecerli kiyas.
d) dimaris.



NOT: Buradaki cikarimlarda, mantigin anlama-icerige bakmayan formel yapisi daha da net gorulmektedir.

Dogrudan Cikarim

Biraz da dogrudan cikarim calismalari yapalim:

temel onerme: Tum bilgeler gucludur. SaP
A dondurmesi: Bazi gucluler bilgedir. PIS
I ters dondurmesi: Bazi gucluler bilge olmayandir. PoS'


temel onerme: Bazi hayvanlar ucamaz. SoP
O ters dondurmesi: Bazi hayvanlar ucar olmayandir. SIP'
I dondurmesi: Bazi ucar olmayanlar hayvandir. P'IS
I ters dondurmesi: Bazi ucar olmayanlar hayvan olmayan degildir. P'oS'

Mantığın varlığı mantıksızlık diyeceğim ama diyeceğim cümlede bile 2 mantık kelimesi var. Mantık bireysel düşüncelerimizin koruyucusu gibi bir şey. Bana uyarsa mantıklı uymazsa bas mantıksız damgasını, olmaz böyle bir şey...