- Konbuyu başlatan
- #1
- Katılım
- 13 May 2008
- Mesajlar
- 1,906
- Tepkime puanı
- 174
- Puanları
- 63
Kişilik teriminin yabancı dillerdeki ortak kökeni "persona" sözcüğüne dayanmaktadır. Persona sözcüğünün asıl anlamı, latin dilinde, tiyatro oyuncularının kullandığı "maske" dir. Persona sözcüğünün grekçe "prosopon" ve etrüskçe "phersu" sözcükleri ile aynı köken akrabalığı bulunduğu düşünülmektedir. Oyun sırasında yüz maskesinin altında dolayısıyla konuşma yada şarkılar maskenin içinden çıkıyordu. Böylece "person" sözcüğünden asıl anlamı "içinden tınlama" olan "per-sonare" sözcüğü türedi. Personare sözcüğünden geliştirilen bir anlam farklılaştırılması ile anlamı "bir başına birlik" olan "perseuna" sözcüğü ise bize bugünkü kişilik terimi hakkında az çok ipucu vermektedir.
Tarihte kişilik teriminin kullanımı
Çiçero persona sözcüğünü dört uyarlanış biçimi ile kullanmıştır:
1 Kişinin belirli bir biçimde görünmesi,ancak öyle olmaması
2 Kişinin yaşamında oynadığı rol
3 Kişinin yaşamında oynadığı rol için gerekli tüm özellikler
4 Görünüş ve asalet
Kişinin bir özelliği olan bireysellikten, mükemmel bireysellik olarak İncil'de Tanrı üçleminden söz edilmektedir. Mevlana, kişiliğe yaygın şu yaygın kullanımı olan "ya göründüğün gibi ol, ya olduğun gibi görün" sözü ile işaret etmektedir. Goethe de kişilik terimine "batı-doğu divanı" adlı yapıtında rastlıyoruz. Burada "Dünya çocuklarının en büyük şansları kişilik taşımalarıdır" der. Bireyin kanun önünde "person" yani kişi olarak kabulune ilk kez Justinyan kanunlarında rastlıyoruz.
Antik tiyatro ve Japon Noh oyunlarında maskelerin çokluğu ve çeşitliliği dikkati çeker. Her maske, biçimi ile bir kişilik özelliğini yansıtmaya yöneliktir. Yani maskelerin rengi ve biçimi ile yüz ifadesi, belirli bir kişilik özelliğini yansıtır. Maskelerin özellikleri:Bunlar donuktur,hareket ettirilme özellikleri yoktur. Sınırları 12 tipik form olarak sınırlanır. İzleyicide maskeyi taşıyan kişinin, bu özelliğe meslek dışı yaşamında da sahip olduğunu uyandırırlar.
Psikolojide kişilik, kapsamı en geniş olan bir kavramdır. Kişilik bir insanın bütün ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin, konuşma tarzının, dış görünüşünün ve çevresine uyum biçiminin özelliklerini içeren bir terimdir. Bununla birlikte, kişilik kendine özgü ve ahenkli bir bütündür. Öyle ki, bir insana ilişkin her nitelik, o insanı anlamada bize ipucu verir. Onun belleği, dış görünüşü, direnme süreci, sesi ve konuşma tarzı, tepki hızı, insanlara, doğaya yada makinalara karşı ilgi duyması sporculuğu vb. özellikleri tümü o insanın kişiliğini betimlemede önemlidir.
Kişiliğin niteliği hakkında ortak bir kavram yoktur. Çünkü bu terim günlük dilde çok çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Bu konuda zihni karıştıran bir önemli etken de kişilik sözcüğünün, teriminin çoğu kez karakter, huy, mizaç ve benlik gibi terimlerle eş anlamlı olarak ele alınması, anlaşılmasıdır.
yukarıda belirtilen tanımların da ortaya koyduğu gibi, kişiliğe ilişkin olmayan bir çok şey söylenmekteyse de tanımı konusunda zorluklarla karşılalaşılmaktadır. Kişiliğin, kişinin "sahip olduğu" bir şey olduğunu söyleyenler, birtakım insanların kişiliklerini "arkadaş canlısı", "hoş","güçlü" yada "saldırgan" gibi kelimelerle belirtmeye çalışırlar. O halde anlatılmak itenen kişiliğin, bireyin diğer kişiler yanında gösterdiği davranış özellikleri olduğudur.
Bu tanım bilimsel tanıma çok yakındır. Psikologlara göre kişilik, bireyin özel ve onu diğerlerinden ayıran davranışlarını içermektedir. Özeldir çünkü bireyin sıklıkla yaptığı yada en tipik davranışlarını temsil eder. Ayırdedicidir,çünkü bu davranışlar bireyi başkalarından ayırır. Bununla birlikte "kişilik" terimi, bireyi, diğer bireylerden ayıran, farklı kılan ve bireyin ilerideki davranışlarını ilgilendiren tahminlerimizin dayanağını oluşturan, göreceli olarak değişmez ve özelliklerini belirtir.
Alıntı.
Tarihte kişilik teriminin kullanımı
Çiçero persona sözcüğünü dört uyarlanış biçimi ile kullanmıştır:
1 Kişinin belirli bir biçimde görünmesi,ancak öyle olmaması
2 Kişinin yaşamında oynadığı rol
3 Kişinin yaşamında oynadığı rol için gerekli tüm özellikler
4 Görünüş ve asalet
Kişinin bir özelliği olan bireysellikten, mükemmel bireysellik olarak İncil'de Tanrı üçleminden söz edilmektedir. Mevlana, kişiliğe yaygın şu yaygın kullanımı olan "ya göründüğün gibi ol, ya olduğun gibi görün" sözü ile işaret etmektedir. Goethe de kişilik terimine "batı-doğu divanı" adlı yapıtında rastlıyoruz. Burada "Dünya çocuklarının en büyük şansları kişilik taşımalarıdır" der. Bireyin kanun önünde "person" yani kişi olarak kabulune ilk kez Justinyan kanunlarında rastlıyoruz.
Antik tiyatro ve Japon Noh oyunlarında maskelerin çokluğu ve çeşitliliği dikkati çeker. Her maske, biçimi ile bir kişilik özelliğini yansıtmaya yöneliktir. Yani maskelerin rengi ve biçimi ile yüz ifadesi, belirli bir kişilik özelliğini yansıtır. Maskelerin özellikleri:Bunlar donuktur,hareket ettirilme özellikleri yoktur. Sınırları 12 tipik form olarak sınırlanır. İzleyicide maskeyi taşıyan kişinin, bu özelliğe meslek dışı yaşamında da sahip olduğunu uyandırırlar.
Psikolojide kişilik, kapsamı en geniş olan bir kavramdır. Kişilik bir insanın bütün ilgilerinin, tutumlarının, yeteneklerinin, konuşma tarzının, dış görünüşünün ve çevresine uyum biçiminin özelliklerini içeren bir terimdir. Bununla birlikte, kişilik kendine özgü ve ahenkli bir bütündür. Öyle ki, bir insana ilişkin her nitelik, o insanı anlamada bize ipucu verir. Onun belleği, dış görünüşü, direnme süreci, sesi ve konuşma tarzı, tepki hızı, insanlara, doğaya yada makinalara karşı ilgi duyması sporculuğu vb. özellikleri tümü o insanın kişiliğini betimlemede önemlidir.
Kişiliğin niteliği hakkında ortak bir kavram yoktur. Çünkü bu terim günlük dilde çok çeşitli anlamlarda kullanılmaktadır. Bu konuda zihni karıştıran bir önemli etken de kişilik sözcüğünün, teriminin çoğu kez karakter, huy, mizaç ve benlik gibi terimlerle eş anlamlı olarak ele alınması, anlaşılmasıdır.
yukarıda belirtilen tanımların da ortaya koyduğu gibi, kişiliğe ilişkin olmayan bir çok şey söylenmekteyse de tanımı konusunda zorluklarla karşılalaşılmaktadır. Kişiliğin, kişinin "sahip olduğu" bir şey olduğunu söyleyenler, birtakım insanların kişiliklerini "arkadaş canlısı", "hoş","güçlü" yada "saldırgan" gibi kelimelerle belirtmeye çalışırlar. O halde anlatılmak itenen kişiliğin, bireyin diğer kişiler yanında gösterdiği davranış özellikleri olduğudur.
Bu tanım bilimsel tanıma çok yakındır. Psikologlara göre kişilik, bireyin özel ve onu diğerlerinden ayıran davranışlarını içermektedir. Özeldir çünkü bireyin sıklıkla yaptığı yada en tipik davranışlarını temsil eder. Ayırdedicidir,çünkü bu davranışlar bireyi başkalarından ayırır. Bununla birlikte "kişilik" terimi, bireyi, diğer bireylerden ayıran, farklı kılan ve bireyin ilerideki davranışlarını ilgilendiren tahminlerimizin dayanağını oluşturan, göreceli olarak değişmez ve özelliklerini belirtir.
Alıntı.