Japonlar Neden Terseler?

Sadece Japonlar mı? Batı’dan bakarsanız, tüm Doğulular terstir.
Doğu’dan bakana da Batılı ters elbette.
Doğu’nun yazıları sağdan sola ilerler mesela.
Batılının nedensellik ilkesi peşinde koşuşturan aklına karşılık, Doğulu “rastlantısallık” der, oturur, bakar yüzüne.
Bu tersliğin göstergelerine dair pek çok gözlemimiz vardır kuşkusuz.

Ama, geçenlerde Levi Strauss okurken öğrendiklerim, içten bir “var canına!” dedirtti.
Sonra da pek çok şeyin bir araya gelip, açığa kavuşmasına yardım etti.
Doğulu Batılıya göre ters ama, Levi Strauss’dan öğrendiğim o ki, Japon Doğuluya göre bir kat daha ters.
Görelim.

Eski Japon terzileri ipliği iğneye geçirirlerken, ipliğin ucunu kendilerine yakın bir yerde tutar, iğneyi ipliğe doğru çekerlermiş.
Yani, hareket eden iğne.
Saçma değil mi?
Neden saçma olsun?
Bizim Batılı aklımızın şartlanması değil midir, tersini ‘normal’ kabullenen?
Devam edelim!
Keza, bir şey dikerlerken de, ucunda iplik olan iğne sabit durur, dikilmekte olan kumaşı iğneye doğru çekerlermiş.
Nasıl?

Ağaç keserken kullanılan aletlerden biri de testeredir, malum. El testereleri tek yönlü çalışan cihazlardır. Yani, bizim bildiklerimiz, “batıda kullanılanlar” diyelim, itersin keser, çekersin sana boş gelir, tekrar itersin keser… Japonların testereleri tam tersi çalışırmış. Çekerken keser, iterken boş gider. Marangozların rendesi de aynı biçimde kullanılırmış.

Japon çömlekçiler torna kullanırlarken sol ayağıyla iterek, tornayı saat yelkovanı istikametinde döndürürmüş. Avrupalı veya Çinli çömlekçi ise tornayı sağ ayağıyla iter ve torna ters istikamette döner. İşin garip tarafı, bu cihazları bulanlar Japonlar değil. Örneğin testereyi Çinlilerden alıyorlar, bir süre sonra oturup “ya bunu çekerken keser hale dönüştürelim” diye, cihazı ters-yüz ediyorlar. Hem de 14. yüzyılda.

Bakalım Strauss ne diyor bu duruma: ... (devamı için tıklayınız...)