Hüseyin Rahmi Gürpınar

Hüseyin Rahmi Gürpınar
Padişah yaverliğinde bulunmuş Mehmed Sait Paşa'nın oğlu olan Gürpınar İstanbul'da doğmuş (1864), çok küçük yaşta annesini kaybedince Girit'te bulunan babasının yanına gitmiş, üç yıl sonra İstanbul'a dönerek, çoçukluğunu anneannesinin ve teyzesinin yanında geçirmiştir. Önce Ağayokuşu Mahalle Mektebi'nde, sonra Mahmudiye Rüştiyesi'nde okumuş, bir yandan da Özel Fransızca dersleri almıştır. İdadi'yi bitirdikten sonra Mekteb-i Mülkiye'ye girmiş, ancak hastalanması üzerine öğrenimini ikinci sınıfta yarıda bırakmıştır (1880). Önce Adliye Umur-ı Cezaiye Kalemi'nde, sonra "aza mülazimi" olarak ikinci Ticaret Mahkemesi'nde çalışmıştır. Hüseyin Rahmi memurluğu Nafia Nezareti Tercüme Kalemi, Meşrutiyet'in ilanı üzerine de devlet hizmetinden ayrılarak geçimini, ölümüne kadar yazarlıkla sağlanmıştır.

Gürpınar Cumhuriyet'in ilanından sonra V ve VI dönemlerde (1935-1943) Kütahya milletvekili olmuş, İstanbul'un çeşitli semtlerinde oturduktan sonra Heybeliada'ya yerleşmiş ve İstanbul'da ölmüştür (1944). Gürpınar, hiç evlenmemiştir.

Yazın Yaşamı

Gürpınar, çok küçük yaşlardayken yazmaya başlamış, Rüşdiye öğrencisi iken 12 yaşında yazdığı Gülbahar adlı bir oyunu yangında kül olmuş, "Bir Genç Kızın Avaze-i Şikayeti" adlı ilk yazısı ise Ceride-i Havadis de yayımlanmıştır (1884). Hüseyin Rahmi'nin İlk romanı Şık (Ayine) Ahmet Mithat Efendi tarafında beğenilince Tercüman-ı Hakikat gazetesinde tefriki edilmeye başlanmıştır (1886). Daha sonra maaşlı olarak bu gazetede çalışmaya başlamış, ardından İkdam gazetesinde geçmiştir (1894) İkdam'da arka arkaya yayımladığı altı romanla ünü birden genişlemiş, Meşrutiyet döneminde Ahmet Rasim'le birlikte Boş Boğaz adlı bir mizah dergisi çıkarmıştır (1908). Bu dergi yüzünden mahkemeye verilmiş, ancak beraat etmesine rağmen dergisi kapatılmıştır. Gürpınar daha sonra Sabah, Ziya, Zaman İleri, Son Telgraf, Tevhit-i Efkar, Vakit, Milliyet, Cumhuriyet, Yeni Sabah gazetelerinde romanlar yayımlamış, dergilere yazılır yazmıştır.

Cumhuriyet ilanından sonra, 1924 yılında yayımladığı Ben Deli miyim? Adlı romanı yüzünden mahkemeye verilmiş, beraat etmiştir.

Yapıtları

Roman:

Şık (1989), İffet (1896), Mutallaka (1898), Mürebbiye (1899), Bir Muâdele-i Sevda (1899), Metres (1899), Tesadüf (1900), Nimetşinas (1910), Şıpsevdi(1911), Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç (1912), Sevda Peşinde (1912), Gulyabani (1912), Cadı (1914), Hakka Sığındık (1919), Toraman (1919), Hayattan sayfalar (1919), Son Arzu (1922), Tebessüm-i Elem (1923), Cehennemlik (1924), Afsuncu Baba (1924), Ben Deli miyim? (1925), Billur Kalp (1926), Tutuşmuş Gönüller (1926), Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu?(1927), Muhabbet Tılsımı (1928), Mezarından Kalkan Şehit (1929), Kokotlar Mektebi (1928/1929), Şeytan İşi (1933), Utanmaz Adam (1934), Eşkıya İninde (1935), Kesik Baş (1942), Gönül Bir Değirmenidir, Sevda Öğütür, Sevda Öğütür (1943), Ölüm Bir Kurtuluş mudur? (1949), Kaderin Cilvesi (1964), Dünyanın mihveri Kadın mı, Para mı?(1949), Kaderin Cilvesi (1964), Deli Filozof (1964), Can Pazarı (1968), İnsanlar Maymun muydu? (1968), Ölüler Yaşıyor mu? (1973), Namuslu Kokotlar (1973)

Uzun Öykü:

Meyhanede Hanımlar(1968),

Öykü:

Kadınlar Vaizi (1920), Namusla Açlık Meselesi (1933), Katil Buse (1933), İki Hödüğün Seyahati (1933), Tünelden İlk Çıkış (1934), Gönül Ticareti (1939), Melek Sanmıştım Şeytanı (1943), Eti Senin Kemiği Benim (1953)

Oyun :

Hazan Bülbülü (1916), Kadın Erkekleşince (1933), Tokuşan Kafalar (1973), İki Damla Yaş (1973).

DÜZYAZILAR:

Cadı Çarpıyor (1913), Şekavet-i Edebiye (1913), Sanat ve Edebiyat (1972-Der:H.A.Önelçin)