Evrim ve Yaradilis Catismalari

Bu yazıyı kaleme almamızın amacı; İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri fakültesi eski öğretim üyesi rahmetli Doç. Dr. Şakir Kocabaş'ın Londra Üniversitesi'nde iken Yapay Zeka üzerine yapmış olduğu çalışmalardan sonra kaleme aldığı İfadelerin Gramatik Ayrımı adlı kitabı ve yine daha sonra yayınladığı, Türkiye Yazarlar Birliği'nin düşünce dalındaki ödülüne de layık görülmüş Fizik ve Gerçeklikâ adlı kitabını okuduktan sonra, bugün tartışılan Evrim Teorisi, Evrimci Yaratılış ve Akıllı tasarım düşüncelerine yeni bir bakış açısı getirmeye çalışma çabalarımızdan doğmuştur.

Dilerseniz şimdi hep beraber yazının akışı içerisinde kısır döngüyü faydalı bir döngü haline getirmeye çalışalım.

1. Teori

a. Teori Nedir?

Bilgi türleri, daha çok yapay zeka programlama alanında, yapay zekaya sahip olması istenen sistemin bilgi türünü ayırt etme ihtiyacından kaynaklanan sistematikleştirme gerekliliği içerisinde doğmuş, hem bilimsel bir çatı içerisinde, hem de bilgi felsefesinin bir kolu olarak sınıflandırılmaya meyilli bir nitelik kazanmıştır. Bir çok bilgi türünden bahsetmek yerine, bu deneme içerisinde sıklıkla kullanacağımız bilgi türlerinden, dayandığı temeller ile bahsedelim.

Temel İnanç İfadeleri (Tİ): Temel inanç ifadeleri bilgi türleri içerisinde kişisel katkının en yüksek olduğu bilgi türlerinden birisidir. İnanıyorum ki ön eki kullanılan, göreceli bir bilgi türüdür.Az sonra açıklayacağımız hipotetik ve teorik ifadelerdeki gibi Büyük bir ihtimalleâ gibi bir ön ek de anlamsızdır. İnanç ya 1 ya da 0 mantıksal değerleriyle ifade edilebilir. Bir şeye ya inanılır, ya da inanılmaz. Şüphe içerisinde olunabilir; ve bu şüphe bir bilememezlikâ ya da anlayamamazlıktan kaynaklanır.
Teorik, Hipotetik, Ampirik İfadeler (THA): THA cümleler, açıklama biçimindedir. Bir soruya cevap olarak verilen modellerdir. THA ifadeleri için Neden? sorusu ve Teoriye göre önekleri anlamlıdır. THA ifadelerinin mantıksal değeri 1 ve 0 arasında herhangi bir değerdir. (Bilenler için bulanık mantık konusunu hatırlatacaktır.)

O halde bugünkü bilim içerisinde Teorinin yeri nedir?

Hepimizin bildiği bilimsel yöntemler dahilinde teori, henüz doğrulanmamış ya da yanlışlanmamış, bir gerçeğe ya da olaya ya da soruya önerilmiş bir modeldir. Bir teorinin doğrulanması ya da yanlışlanması içinse teoriye uygun bir deney modeli geliştirip, uygulamaya konmalıdır. Bir teoriye doğru ya da yanlış demek gramatik bir hatadır. Bu tür bir ifadenin yerine “THA ifadesi, şu olayların açıklanmasında kullanıldığında anlamlıdır / anlamsızdır gibi bir ifadenin kullanılması gramatik olarak doğrudur.
Teoriler, bilimsel yöntem dahilinde geliştirilmiş modeller olduğundan bilimsel niteliktedirler. İnançlar ise teoriye ya da kutsal kitaba dayalıdırlar. Kutsal kitaplara dayananar bilimsel değildirler. Fakat bir inancın bilimsel veya bilim dışı olması onu daha doğru ya da daha üstün kılmaz. Sadece bilimsel veya bilimdışı kılar. Neticede inanç, inançtır.

b. Teorinin niteliği

Teorinin bugünün bilim dünyasında, yine bilim adamlarınca gerçekmiş gibi algılanması ya da sabunlanarak gerçeğe uydurulması bilimin doğululardan batılılara geçişindeki ekol farklılığından açığa çıkmıştır.

Müslümanlar bilim ile uğraşırken İbn-i Rüşd yarattığı akımdan yana ve onun bilimsel yöntemini kullanmakta idiler. Yani; bugünün bilimsel yönteminden biraz daha farklılık gösteren bu yöntem, teoriler halinde modeller üretip gerçeğe uygunluğunu kontrol etmekten değil, Hakk'ı aramak başlığı altında doğrudan gerçeğin sebebini anlamaya çalışmak, teoriden ziyade yaklaşım geliştirmek ve bu yaklaşımla gerçeğe ulaşmaktan oluşmakta idi. Ptoleme'nin yıldızların hareketlerini kendi teorisi dahilinde eksantrik ve elips adı verdiği yörüngeler ile açıklaması ile; batının teoriyi geliştirip doğru varsaymak ve bu teorinin oturması halinde, bu teoriye bağlı diğer teorilerde sabunlama yoluna gitmek alışkanlığı bugüne kadar süregelmiştir.

Buna örnek olarak Karanlık Maddeyi öne sürebiliriz. Newton mekaniği büyük kütleli cisimlerin hareketlerini açıklamada yetersiz kalmış, Einstein kabul görmüştür. Bu defa galaksilerin dış yıldızlarının galaksi merkezi etrafında beklenenden çok daha hızlı dönmesi kafaları karıştırınca ortaya Karanlık Madde Kuramı atılmıştır. Kurama göre evreni dolduran karanlık madde galaksi boyunca bir kütle yoğunluğu oluşturduğu için merkezcil ivme ile kütle çekiminin dengelenmesi ancak bu yolla sağlanmaktadır.

Zira bunun herhangi bir kanıtı yoktur. Batı bilimi halen Arşimet'in nokta, süreksizlik, süreklilik gibi bugün bir çok bilim adamının yeniden tanımlanması gerektiğine işaret ettiği kavramları kullanmaktadır.

Ara Sonuç

Zira, batının tuttuğu yol hangi yol olursa olsun “üstelik batılı bilim adamları da dahil mevcut yönteme karşı duran ciddi bir akımın temsilcilerinin artmasına rağmen “ bugün uluslararası standartlar bu yola dayanmaktadır. O halde, verdiğimiz bilgiler ışığında Evrim'i ve Yaradılış'ı birlikte inceleyelim.

2. İnançlar

a. Evrim Teorisi

Evrim teorisi, canlılığın bir hücre ile başlayıp, zamanla hücrenin genetik kodlarında meydana gelen değişmelerle ve bu farklı genetik kodlardan oluşan canlıların daha güçlü olanının hayatta kalması ile; uzun süren bir süreç içerisinde türlerin oluştuğunu söyleyen; canlılığın başlangıcına önerilen anlamlı bir modeldir. Bilimseldir. Mantık çerçevesi içerisinde canlılığın başlangıcını açıklayabilen bir teoridir.

Örnek vermek gerekirse;

Ayıların atalarının kutuplara ilk yerleştiği dönemlerde çeşitli çekirdek değişimlerine maruz kalarak daha açık renge sahip olan ayılar, düşmanları tarafından daha az farkedildiği için soyunu sürdürme imkanı bulurken, diğerleri elenmiştir. Buna Doğal Seleksiyon denir. Yani doğal seçilim. Benzer şekilde; vücudundaki renkler sayesinde kamuflaj kabiliyetine sahip canlıların soylarını sürdürmesinde aynı gizlenebilme kabiliyeti rol oynamıştır.

Doğal seleksiyon prensibinin mühendislik uygulamalarında kullanılmasına yönelik geliştirdiğim, temelinde beş değişkenli bir polinomun istenen çözüme ulaşmasını sağlayan yazılıma ve kaynak kodlarına şu adresten ulaşılabilir:



İşte evrim, bu yönleriyle bilimseldir. Güçlü olanın hayatta kalıp soyunu sürdürdüğü herkesin aklına yatan bir gerçektir. Evrimin karşı çıkılan yönü ise, mutasyon denen nükleik asit değişimlerinin bir amaca yönelikmişçesine faydalı gelişmelere sahip olamayacağıdır. Ayrıca termodinamik yasalarıyla hayatımıza girmiş bir kavram olan Entropi gereğince de daha az bilgi taşıyan bir yapıdan daha çok bilgi taşıyan bir yapıya geçiş imkansıza yakın gözükmektedir; fakat olasılıklar dahilinde imkansız değildir. Entropi hakkında yazmış olduğum kısa denemeye ise aşağıdaki adresten ulaşılabilir:

(önerilen)
(diğer – ek bilgi)

Evrim teorisi hakkında daha fazla bilgi için Richard Dawkins'in Tübitak Yayınları'ndan çıkmış olan kitabı Kör Saatçiyi öneririm.

Zira; Evrim de bir inançtır. Daha önce açıkladığımız gibi; Teori, teori olarak kaldıkça 1 ila 0 arasında değerler alır. Gerçeğin ta kendisi değildir. Gerçeğe yönelik önermelerden anlamlı bir önermedir. Canlılığın başlangıcına dair bilimsel çerçevede olan başka herhangi anlamlı bir teori ile eşit düzeydedir. Teorilerin doğru ya da yanlış olması mümkün olmadığı için onu kusursuz doğru kabul etmek, teorinin içerdiği bilgilere inanmaktır. Yani bilimsel temellere dayanan bir temel inanç ifadesidir ve kutsal kitaba dayanan temel inanç ifadesinden tek farkı bilimsel çerçeve içerisinde olmasıdır.

İfadelerim gramatik ayrımına yönelik ön eklerle evrim teorisini ele alalım:

Tİ ifadesi:

İnanıyorum ki; türler evrim ile oluşmuştur. (Doğru gramer)
Şüphem var çünkü evrim teorisini anlamıyorum/bilmiyorum (Doğru gramer)
Neden evrim teorisine inanıyorsun? (Anlamsız soru)

THA ifadesi:
Büyük bir ihtimalle; türler evrim ile oluşmuştur. (Doğru Gramer)
Evrim teorisi doğrudur/yanlıştır. (Yanlış Gramer)
Evrim teorisi türlerin kökenini açıklamak için anlamlı bir teoridir. (Doğru Gramer)
Neden evrim teorisi sana göre anlamlı? (Anlamlı soru)

Evrimi şüphesis kabul eden / reddeden birisi için bilgi türleri açısından incelendiğinde evrim teorisi hakkında ortaya şu sonuç çıkıyor:

Evrim teorisi bilimsel temellere dayanan bir temel inançtır.

b. Yaradılış (Akıllı Tasarım)

Yaradılış, canlıların bir an ya da bir süreç içerisinde bir güç tarafından tasarlanıp oluşturulduğunu savunan, kutsal kitaplara ya da deist inanca dayanan bir temel inanç ifadesidir. Evrim teorisi gibi; yaradılış da canlılığın başlangıcını açıklamada kullanılabilecek anlamlı bir modeldir; fakat bilimde somut olmayan kavramlara yer olmadığı için yaradılış mevcut bilim sınırları içerisinde bilimsel değildir. Fakat “daha önce de söylediğimiz gibi- bir inancın bilimsel veya bilim dışı olması onu daha doğru ya da daha üstün kılmaz. Sadece bilimsel veya “bilimdışı kılar. Neticede inanç, inançtır.

Yaradılış savını destekleyen görüşler arasında kutsal kitapların söylediklerinin dışında canlıların karmaşık yapılarının ve ekosistemlerin karmaşık dengelerinin uzun yıllar içerisinde süregelen değişimler sonrasında sadece olasılıklar dahilinde oluşmasının zorluğu bulunmaktadır. Ayrıca canlıların bulunduğu küçük veya büyük habitatlarda yer alan ekolojik dengelerin akla sahip bir tasarımcı tarafından ayarlanmışçasına ve kaotik temeller üzerinde olmasına rağmen kaosa dayalı bir düzen içerisinde varlığını sürdürüyormuşçasına dengeli olması yaradılış savını destekleyenlerin inançlarının dayandığı temelleri oluşturmaktadır.

Evrim teorisi destekleyenlerinin içgüdü diye açıkladığı ama henüz genel geçer anlamlı bir önerme getiremediği, yaradılış savını destekleyenlerin fıtrat olarak adlandırdığı doğuştan gelen bilgi ve davranış kümeleri de yaradılış savını destekleyenlerin temellerinden birisidir. Yine bir önceki başlıkta bahsettiğimiz gibi; termodinamiğin ikinci yasası evrim teorisinin sağlam olmayan ayaklarından biridir. (Bkz: Evrim teorisi adı altındaki adresler)

Toparlarsak; Yaradılış savı bir inançtır. Daha önce açıkladığımız gibi; İnanç değerleri 1 ve 0 sıfır değerlerini alır. Gerçeğin ta kendisi olduğuna inanılır veya inanılmaz. Gerçeğe yönelik önermelerden anlamlı ama mevcut bilim sınırları dahilinde bilimsel olmayan bir önermedir. Canlılığın başlangıcına dair herhangi bir inanç ile eşit düzeydedir; ancak bir putun evreni yarattığına dair inançlar gibi anlamsız bir önerme değildir. İnançların doğru ya da yanlış olması sorgulanamayacağı için onu kusursuz doğru kabul etmek, savın içerdiği bilgilere inanmaktır. Yani bilimsel temellere dayanmayan ancak gözlemle yine gözlemlenen olaylara inanılarak desteklenen bir temel inanç ifadesidir ve bilimsel temellere dayanan temel inanç ifadelerinden tek farkı bilimsel çerçeve içerisinde olmamasıdır.

İfadelerim gramatik ayrımına yönelik ön eklerle yaradılış ele alalım:

Tİ ifadesi:

İnanıyorum ki; kainatı Allah yaratmıştır. (Doğru gramer)
Şüphem var çünkü yaradılış nedir anlamıyorum/bilmiyorum (Doğru gramer)
Neden yaradılışa inanıyorsun? (Anlamsız soru)

THA ifadesi:
Büyük bir ihtimalle; türleri Allah yaratmıştır. (Yanlış Gramer)
Yaradılış doğrudur/yanlıştır. (Yanlış Gramer)
Yaradılış türlerin kökenini açıklamak için anlamlı bir teoridir. (Yanlış Gramer)
Neden yaradılış sana göre anlamlı? (Anlamlı soru)

3. Sentez Düşünce: Evrimci Yaradılış

Bugün, modern evrim teorisi ile akıllı tasarım ve yaradılışın birlikte emr olunması ve gerçekleşmesi düşüncelerini sentezleyen bir başka görüşün temsilcileri hızla artmaktadır. Bu da Evrimci Yaradılış düşüncesidir.

Din konusunda kendimi yeterli bilgiye sahip hissetmediğimden inancı değerlendiremeyecek, ancak hangi temeller üzerinde dayandığından bahsedeceğim:

·Kur'an'da insanın yaratılmasına dair yapıtaşları, şekli, başka bir yaradılışta olduğu bahsedilmesine rağmen insanın bir anda yaratıldığına dair ayet bulunmamaktadır.
·Dünya ve semasının iki günde yaratıldığına dair bir ayet bulunmakta; (41/12) ve Kur'an'ın başka bir ayetinde ise rabbin katında bir günün insanların bulunduğu zaman skalasına göre bin seneye tekabül ettiği yazmaktadır. (22/47) Zira Kur'an'ın indirildiği tarihlerde binâ, bir çok kültürde sayılamayacak kadar çok olan miktarı ifade etmektedir.
·Bu ve buna benzer örnekler daha da çoğaltılabilir. Kendim yeteri kadar bilgi sahibi olmadığımdan ancak bu görüşün temsilcileri bu yazıyı okuduktan sonra bana bilgi sunarsa sevinirim.

4. Tartışmacıların Gramatik Yanlışları

Sık sık yaşanan evrim/yaradılış çatışması içerisinde sık yapılan yanlışları başlıklar halinde gramatik olarak değerlendirelim:

a. Evrim Yanlıları

Evrim yanlıları Evrim Teorisinin Bilimsel ve Anlamlı olması ile Gerçeği ifade ediyor olması düşüncelerini birbirine karıştırmamalılar. Evrim Teorisi mantıklı ve bilimseldir, o halde doğrudur demek gramatik bir yanlıştır. Ancak Evrim teorisinin türlerin kökenini açıklamada anlamlı bir model olduğuna inanıyorumâ demek gramatik olarak doğrudur. Materyalistlerin sık sık unuttuğu ya da kiminin kötü niyetle gerçeği tekeline almaya çalıştığı mesele şudur: Tüm bilimsel meseleleri soru cevap olarak sorguladığınızda Neden sorularının sonunda madde ve enerjiye gelinir. Maddenin niçin enerjiye dönüştüğü sorulduğunda ise materyalistlerin yanıtı Madde içerisindeki iç çelişkiden olacaktır. Bu çelişkiyi oraya kim koymuştur dendiğinde ise Orada hep vardı ve Allah koymuştur yanıtlarının tek farkı birinin somut birininse soyut temellere dayanmasıdır. Fakat ikisi de inançtır.
Burada materyalistlerin vermesi gereken cevap ancak Henüz bilmiyoruz; bunu bilim bize gösterecek; fakat biz onun hep orada olduğu düşüncesini anlamlı buluyoruz olmalıdır.

b. Yaradılış Yanlıları

Yaradılış yanlıları Yaradılışın Anlamlı Olması ile Herkes için görülebilir bir gerçek olduğu düşünceleribi birbirine karıştırmamalılar. Bu mükemmel denge nasıl oluşmuş olabilir? diye sormak anlamsızdır. Olasılıklar dahilinde oluşmuş olması da pekala Evrim Teorisi yanlısı birisi için anlamlıdır. Kainatın içerisinde bulunduğu denge inanan birisi için Allah'ın varlığına delalet ediyor olsa da bunu mevcut bilim sınırları içerisinde bilimsel olarak kanıtlamak mümkün değildir.

Zira bu yüzden buna iman yani inanç denmektedir. Görünen bir gerçeği teyit etmek inanç değil, teyittir. Dinde belirtilen inanan ve inanmayanın ayrılması bu noktada gerçekleşmektedir. Unutulmamalı ki din, henüz canlıların karmaşık yapılarının araştırılıp halkın bilgisine sunulmadığı tarihlerde inmiştir ve peygamberlerin insanlara retinanın yapısını anlatıp kanıt olarak sunmak gibi bir imkanı olmamıştır, zira Evrim teorisi de retinanın yapısının nasıl o hale geldiğine anlamlı bir modeldir. Bu yüzden bunları kanıt olarak sunmak bilimsel bir değer ifade etmediği gibi savı güçsüz kılmaktadır.

5. Sonuç ve Tavsiyeler

Görüldüğü gibi evrim ve yaradılış çatışması, her iki tarafın bunların bir inanç olduğunu kabul etmesi ve tartışmalarını çatışma olarak değil de, her iki tarafın birbirlerini o inancın niçin kendileri için anlamlı olduğu anlatmak üzere bilgilendirmesi üzerine gerçekleştirmesi, kısır döngüde dönüp duran ve insanların birbirini görememek ve cehaletle suçladığı incitici münazaraları engelleyici nitelikte olacaktır.
Çatışmak yerine neden o inancın sizin için anlamlı olduğunu anlatınız.

Tevfik Uyar