- Konbuyu başlatan
- #1
Sosyoloji ve Diğer Bilim Dalları
Her sosyal bilim, sosyal gerçekliğin yalnızca kendini ilgilendiren kısım ve alanlarını inceler. Oysa sosyal gerçeklik bir bütündür. Bu bütünlüğü açıklayabilmek için sosyal bilimler işbirliği yapmak zorundadır. Hiçbir bilim toplumun tümünü kendi başına tam olarak açıklayamaz.
*Sosyoloji ve Tarih:
Tarih olay ve olguların meydana geldikleri ve devam ettikleri yere, zamana göre belgelere dayanan, gerçeğe uygun açıklamasını yapan bir bilimdir. Yer ve zamanı belli tarih, toplumların ortaya çıkma, gelişme, dağılma ve çözülme devrelerindeki somut sosyal olayları belgelere dayanarak incelemeye çalışan bir bilimdir.
Sosyoloji ise bu sosyal olayları açıklayarak, bir takım ortak ilkelere, kurallara, genellemelere ve mümkünse yasalara ulaşmak ister.
Tarih, diğer sosyal bilimlerle uğraşanlara olayların geçmişi hakkındaki verileri sunmaktadır. Sosyolojik tarih bu verilerinden yararlanarak, farklı toplumlarda görülen sosyal olayların ortak özelliklerini inceler ve genellemelere ulaşır.
Tarih, zaman ve mekan içinde meydana gelen somut olayları yeniden meydana çıkarıp, onların yorumları ile uğraşır. Sosyoloji ise zaman ve yer içinde meydana gelen olgu ve olaylardan kader tayin edici olanları ile ilgilenir.
Örneğin, Fransız İhtilali, Kurtuluş Savaşı, İstanbul’un Fethi gibi
*Sosyoloji ve Coğrafya:
Coğrafya yeryüzündeki kıta ve ülkelerin yüzey şekillerini, iklimini tabii kaynaklarını, bu alanlarda yaşayan insanlarını, hayvanlarını ve bitki örtüsünü inceleyen bir bilimdir. Bütün bu konular sosyolojiyi de ilgilendirir. Coğrafyanın elde ettiği bilgilerden insanlar sosyal hayatlarında yararlanmışlardır.
*Sosyoloji ve Psikoloji:
Doğuştan gelen mizacı ve buna sosyal çevrenin de etkisiyle sonradan kazanılan karakter, şahsiyet gibi tek bir bireyin halleri psikolojinin konusudur.
Kişilik, toplum içerisinde gerçekleşir. “İnsan toplumun içinde, toplum da insanın içindedir.” Bu noktada Sosyoloji ile Psikoloji sımsıkı düğümlenir. Psikoloji, Sosyolojinin, Sosyoloji Psikolojinin verilerinden yararlanır.
Sosyoloji ile Psikoloji arasındaki etkilenmeden doğan yeni bilime Sosyal Psikoloji adı verilir.
Sosyal psikoloji toplumun insan davranışlarına etkisini esas konu olarak inceler. Kişiler arası etkileşimi incelerken sosyal grup dinamikleri ve sosyal vaziyet alışları incelemiş, liderlik çalışmalarına kadar çalışmalarını sürdürmüştür.
Sosyoloji ise sosyal ilişkilerden doğan etkileşimleri, ilişki çeşitlerini, içeriklerine göre insanları etkileme güçlerinin sosyal değerleri ve sosyal grupların amaçlarına göre meydana gelişlerini inceler.
Psikoloji, insan davranışlarını konu edinen bir bilim dalıdır. Çoğu psikolojik olayların temelinde toplumsal öğeler mevcuttur. Öğrenme, kişilik, algı, davranışların şekillenmesinde sosyal öğeler mevcuttur. Bu yönüyle psikoloji, sosyolojinin verilerinden yararlanmak zorundadır. Diğer taraftan da kişilerin psikolojik durumlarını dikkate almadan, grup ve toplum ilişkilerinin doyurucu bir açıklamaya kavuşması güçtür. Sosyal psikoloji, insanın sosyal bir ortamdaki davranışlarını konu alan sosyoloji-psikoloji arası bir alt bilim dalıdır.
*Sosyoloji ve Felsefe:
Felsefe, varlık, bilgi ve değerleri anlamak amacıyla sürdürülen en geniş bir araştırma, birleştirici ve bütünleştirici bir açıklama gayretidir. Felsefe bilimin sonuçlarına dayanarak varlık hakkında tümel bir açıklama yapmaya çalışır. Sosyoloji de insanlık tarihini bir anlama kavuşturmak ve birtakım sosyal bunalımları açıklamak gibi felsefi bir çabadan doğmuştur.
İnsanın sosyal davranışlarını, içinde bulunduğu toplumun sosyal değerlerini yönlendirdiği için, sosyoloji, bu değerleri inceleyen felsefenin verilerinden yararlanmak zorundadır.
*Sosyoloji ve Hukuk :
Hukuk normatif bir bilimdir. Norm yani kural koyan bir bilim olarak hukuk, insanlar arası ilişkileri düzenleyen kuralları koymanın usullerini ve uygulamasını gösterir. Sosyoloji ise pozitif bir sosyal bilimdir.
Hukuk, toplumda insanlar arası ilişkileri düzenleyen, uyulması zorunlu kurallar bütünüdür. Hukuk toplum ile sıkı ilişkilidir. Bu kuralların uzun ömürlü olması o toplumun sosyal yapısına uygun olmasına bağlıdır. Toplum değiştikçe, yeni şartlara göre hukuk kuralları da değişir. Bu değişiklik ister istemez toplumu da etkiler ve değiştirir. Bu yönüyle hukuk, sosyolojinin verilerinden yararlanır.
Hukuk, sosyoloji ile sıkı bir ilişki içindedir. Örneğin, şahıs hukuku, aile hukuku, miras hukuku, borçlar hukuku, idare hukuku, anayasa hukuku vb. konular toplum olayları ile ilgili olduğundan sosyolojiyi de ilgilendirir.
*Sosyoloji ve Siyaset Bilim:
Siyaset bilim, devletin örgütlenişi, çeşitli yönetim şekillerinin karşılaştırılması, anayasa hukuku, yasama gücü, yürütme organı, uluslararası ilişkiler ve siyasi kurumlar tarihi gibi konularla ilgilenen sosyal bilimdir. (toplumun yönetim biçimi, hükümet iktidar) v.s. hem sosyolojinin hem de siyasetin konusudur; ancak sosyoloji topluma genel ve objektif yaklaşırken, siyaset değer yargılarında bulunur.
Siyaset bilimi bu konuları incelerken toplumun sosyal yapısını, inanç ve davranışlarını iyi bilmesi gerekir. Bu yönüyle siyaset bilim sosyolojinin verilerinden yararlanır. Ayrıca, izlemesi gereken yöntem ve araştırma tekniklerini sosyolojinin verilerine dayanarak belirler ve faaliyette bulunur.
*Sosyoloji ve Ekonomi:
Ekonomi, ihtiyaçlar ve bunların giderilmesini sağlayan ekonomik mallar ve hizmetler arasındaki olayları inceler. Mal ve hizmetlerin üretimini, bölüşümünü ve tüketimini konu alan bir sosyal bilimdir. Ekonomi, ekonomik olguların varoluş sebeplerini araştırır, aralarındaki sebep sonuç ilişkilerini açıklar. Ekonomik faaliyetler bir anlamda toplumsal faaliyettir. Ekonomik faaliyetler bulunduğu toplumdan etkilenir. Toplumsal olayların ekonomiye etkisi ve ikisi arasındaki ilişkisi ekonomik sosyolojiyi meydana getirmiştir.
*Sosyoloji ve Antropoloji:
Antropoloji insan türünün doğuşunu, oluşumunun özelliklerini ve kültürü konu olarak alan bir bilimdir. Antropoloji insanın yeryüzündeki toplumsal gelişimini inceler. İnsan fizyolojisi ve iskelet yapısı, dil,araç yapımı ve teknolojisi, fen, eğitim, siyaset, örgütlenme türünden konular antropolojinin çalışma alanlarındandır.
*Fiziki Antropoloji:
İlk olarak insanın fizik özellikleri üzerine çalışmalarına başlamış ve Fiziksel Antropoloji dalı doğmuş ve gelişmiştir. İnsanın biyolojik yapısını, insan ve ırklar tarihini inceler.
*Kültürel Antropoloji:
Antropolojinin kültürle ilgilenen dalına Sosyal (Kültürel) Antropoloji denir. Kültürel Antropoloji kültürü bir bütün olarak inceler. Yaşanan toplumların ya da kültürlerin sosyal ve kültür tarihi ile uğraşır. Toplum türleri, yayılma, evrim, töreler, bunların kökeni ve değişmesi gibi konuları temel alır.
Antropoloji bütün hayat tarzını konu alan bir bakış açısı içerisindedir. Sosyoloji ise kültüre bir sistem olarak toplum içinde, toplumun içeriklerinden biri olarak, kültürün toplum sistemleri ile etkileşimi açısı içinde bakar. Toplum içindeki kültür sosyolojiyi ilgilendirir.
Kültürel antropolojiye etnoloji veya sosyal antropoloji adı da verilmektedir. Bu yönleriyle sosyoloji, antropoloji ilişkisi mevcuttur.
Her sosyal bilim, sosyal gerçekliğin yalnızca kendini ilgilendiren kısım ve alanlarını inceler. Oysa sosyal gerçeklik bir bütündür. Bu bütünlüğü açıklayabilmek için sosyal bilimler işbirliği yapmak zorundadır. Hiçbir bilim toplumun tümünü kendi başına tam olarak açıklayamaz.
*Sosyoloji ve Tarih:
Tarih olay ve olguların meydana geldikleri ve devam ettikleri yere, zamana göre belgelere dayanan, gerçeğe uygun açıklamasını yapan bir bilimdir. Yer ve zamanı belli tarih, toplumların ortaya çıkma, gelişme, dağılma ve çözülme devrelerindeki somut sosyal olayları belgelere dayanarak incelemeye çalışan bir bilimdir.
Sosyoloji ise bu sosyal olayları açıklayarak, bir takım ortak ilkelere, kurallara, genellemelere ve mümkünse yasalara ulaşmak ister.
Tarih, diğer sosyal bilimlerle uğraşanlara olayların geçmişi hakkındaki verileri sunmaktadır. Sosyolojik tarih bu verilerinden yararlanarak, farklı toplumlarda görülen sosyal olayların ortak özelliklerini inceler ve genellemelere ulaşır.
Tarih, zaman ve mekan içinde meydana gelen somut olayları yeniden meydana çıkarıp, onların yorumları ile uğraşır. Sosyoloji ise zaman ve yer içinde meydana gelen olgu ve olaylardan kader tayin edici olanları ile ilgilenir.
Örneğin, Fransız İhtilali, Kurtuluş Savaşı, İstanbul’un Fethi gibi
*Sosyoloji ve Coğrafya:
Coğrafya yeryüzündeki kıta ve ülkelerin yüzey şekillerini, iklimini tabii kaynaklarını, bu alanlarda yaşayan insanlarını, hayvanlarını ve bitki örtüsünü inceleyen bir bilimdir. Bütün bu konular sosyolojiyi de ilgilendirir. Coğrafyanın elde ettiği bilgilerden insanlar sosyal hayatlarında yararlanmışlardır.
*Sosyoloji ve Psikoloji:
Doğuştan gelen mizacı ve buna sosyal çevrenin de etkisiyle sonradan kazanılan karakter, şahsiyet gibi tek bir bireyin halleri psikolojinin konusudur.
Kişilik, toplum içerisinde gerçekleşir. “İnsan toplumun içinde, toplum da insanın içindedir.” Bu noktada Sosyoloji ile Psikoloji sımsıkı düğümlenir. Psikoloji, Sosyolojinin, Sosyoloji Psikolojinin verilerinden yararlanır.
Sosyoloji ile Psikoloji arasındaki etkilenmeden doğan yeni bilime Sosyal Psikoloji adı verilir.
Sosyal psikoloji toplumun insan davranışlarına etkisini esas konu olarak inceler. Kişiler arası etkileşimi incelerken sosyal grup dinamikleri ve sosyal vaziyet alışları incelemiş, liderlik çalışmalarına kadar çalışmalarını sürdürmüştür.
Sosyoloji ise sosyal ilişkilerden doğan etkileşimleri, ilişki çeşitlerini, içeriklerine göre insanları etkileme güçlerinin sosyal değerleri ve sosyal grupların amaçlarına göre meydana gelişlerini inceler.
Psikoloji, insan davranışlarını konu edinen bir bilim dalıdır. Çoğu psikolojik olayların temelinde toplumsal öğeler mevcuttur. Öğrenme, kişilik, algı, davranışların şekillenmesinde sosyal öğeler mevcuttur. Bu yönüyle psikoloji, sosyolojinin verilerinden yararlanmak zorundadır. Diğer taraftan da kişilerin psikolojik durumlarını dikkate almadan, grup ve toplum ilişkilerinin doyurucu bir açıklamaya kavuşması güçtür. Sosyal psikoloji, insanın sosyal bir ortamdaki davranışlarını konu alan sosyoloji-psikoloji arası bir alt bilim dalıdır.
*Sosyoloji ve Felsefe:
Felsefe, varlık, bilgi ve değerleri anlamak amacıyla sürdürülen en geniş bir araştırma, birleştirici ve bütünleştirici bir açıklama gayretidir. Felsefe bilimin sonuçlarına dayanarak varlık hakkında tümel bir açıklama yapmaya çalışır. Sosyoloji de insanlık tarihini bir anlama kavuşturmak ve birtakım sosyal bunalımları açıklamak gibi felsefi bir çabadan doğmuştur.
İnsanın sosyal davranışlarını, içinde bulunduğu toplumun sosyal değerlerini yönlendirdiği için, sosyoloji, bu değerleri inceleyen felsefenin verilerinden yararlanmak zorundadır.
*Sosyoloji ve Hukuk :
Hukuk normatif bir bilimdir. Norm yani kural koyan bir bilim olarak hukuk, insanlar arası ilişkileri düzenleyen kuralları koymanın usullerini ve uygulamasını gösterir. Sosyoloji ise pozitif bir sosyal bilimdir.
Hukuk, toplumda insanlar arası ilişkileri düzenleyen, uyulması zorunlu kurallar bütünüdür. Hukuk toplum ile sıkı ilişkilidir. Bu kuralların uzun ömürlü olması o toplumun sosyal yapısına uygun olmasına bağlıdır. Toplum değiştikçe, yeni şartlara göre hukuk kuralları da değişir. Bu değişiklik ister istemez toplumu da etkiler ve değiştirir. Bu yönüyle hukuk, sosyolojinin verilerinden yararlanır.
Hukuk, sosyoloji ile sıkı bir ilişki içindedir. Örneğin, şahıs hukuku, aile hukuku, miras hukuku, borçlar hukuku, idare hukuku, anayasa hukuku vb. konular toplum olayları ile ilgili olduğundan sosyolojiyi de ilgilendirir.
*Sosyoloji ve Siyaset Bilim:
Siyaset bilim, devletin örgütlenişi, çeşitli yönetim şekillerinin karşılaştırılması, anayasa hukuku, yasama gücü, yürütme organı, uluslararası ilişkiler ve siyasi kurumlar tarihi gibi konularla ilgilenen sosyal bilimdir. (toplumun yönetim biçimi, hükümet iktidar) v.s. hem sosyolojinin hem de siyasetin konusudur; ancak sosyoloji topluma genel ve objektif yaklaşırken, siyaset değer yargılarında bulunur.
Siyaset bilimi bu konuları incelerken toplumun sosyal yapısını, inanç ve davranışlarını iyi bilmesi gerekir. Bu yönüyle siyaset bilim sosyolojinin verilerinden yararlanır. Ayrıca, izlemesi gereken yöntem ve araştırma tekniklerini sosyolojinin verilerine dayanarak belirler ve faaliyette bulunur.
*Sosyoloji ve Ekonomi:
Ekonomi, ihtiyaçlar ve bunların giderilmesini sağlayan ekonomik mallar ve hizmetler arasındaki olayları inceler. Mal ve hizmetlerin üretimini, bölüşümünü ve tüketimini konu alan bir sosyal bilimdir. Ekonomi, ekonomik olguların varoluş sebeplerini araştırır, aralarındaki sebep sonuç ilişkilerini açıklar. Ekonomik faaliyetler bir anlamda toplumsal faaliyettir. Ekonomik faaliyetler bulunduğu toplumdan etkilenir. Toplumsal olayların ekonomiye etkisi ve ikisi arasındaki ilişkisi ekonomik sosyolojiyi meydana getirmiştir.
*Sosyoloji ve Antropoloji:
Antropoloji insan türünün doğuşunu, oluşumunun özelliklerini ve kültürü konu olarak alan bir bilimdir. Antropoloji insanın yeryüzündeki toplumsal gelişimini inceler. İnsan fizyolojisi ve iskelet yapısı, dil,araç yapımı ve teknolojisi, fen, eğitim, siyaset, örgütlenme türünden konular antropolojinin çalışma alanlarındandır.
*Fiziki Antropoloji:
İlk olarak insanın fizik özellikleri üzerine çalışmalarına başlamış ve Fiziksel Antropoloji dalı doğmuş ve gelişmiştir. İnsanın biyolojik yapısını, insan ve ırklar tarihini inceler.
*Kültürel Antropoloji:
Antropolojinin kültürle ilgilenen dalına Sosyal (Kültürel) Antropoloji denir. Kültürel Antropoloji kültürü bir bütün olarak inceler. Yaşanan toplumların ya da kültürlerin sosyal ve kültür tarihi ile uğraşır. Toplum türleri, yayılma, evrim, töreler, bunların kökeni ve değişmesi gibi konuları temel alır.
Antropoloji bütün hayat tarzını konu alan bir bakış açısı içerisindedir. Sosyoloji ise kültüre bir sistem olarak toplum içinde, toplumun içeriklerinden biri olarak, kültürün toplum sistemleri ile etkileşimi açısı içinde bakar. Toplum içindeki kültür sosyolojiyi ilgilendirir.
Kültürel antropolojiye etnoloji veya sosyal antropoloji adı da verilmektedir. Bu yönleriyle sosyoloji, antropoloji ilişkisi mevcuttur.
- Turkish_Media