Sadreddin Konevi

SADRETTİN KONEVİ



Sadreddin Konevî, doğum yeri tam biilinmemekte, ancak Malatya olarak rivayet edilmektedir, dedeleri Konya'dan gelmiş bir tasavvuf düşünürüdür. Muhyiddin İbn El-Arabi'den etkilenmiştir. Nasîrüddin Tûsî ile önemli felsefi nitelikli mektuplaşmaları bilinmektedir.

Felsefesi

Sadreddin Konevî'nin felsefesi temelde teozofi ya da Tanrı felsefesi denilen şeydir. İbn El-Arabi gibi o da vahdet-i vücut fikrine bağlıdır, ancak bunun açıklanmasında Arabi'den ayrılır.

Ona göre Tanrı düşüncesi insanlarda öncelikle öznel olarak meydana gelir ve daha sonra nesnel ya da ontolojik bir nitelik kazanır. Tûsî ile mektuplaşmalarının da ana tartışma ekseni bu konudur.

Sadreddin Konevî, bu mektuplaşmalarda, Tanrı'nın akıl yoluyla bilineceği düşüncesini reddetmekte, Tanrı'nın hakikatinin yalnızca kendisi tarafından bilineceğini öne sürerek filozofların tezlerini yadsımaktadır. Tanrı'nın özü ve esas nitelii insan için her zaman bilinmez olarak kalacaktır. Sonsuzluk sonlu bir bilgiyle bilinemez. Tanrı mutlak varlık ve birliktir. Dolayısıyla tanrı hakkında herhangi bir kesin yargıya varmak mümkün değildir.

Ona verilecek varlık düzeyinde tek uygun isim varlık nuru (Nur-ül-Vücud)'dur.Tanrı'nın varlığı her zaman mutlak özü ile birlikte düşünülmelidir, ancak insan bunu gerçekleştiremez. Bu sebeblerden tanrı hakkındaki kanıtlama girişimleri de yerinde değildir. Ne fizik ne de mantık temelli Tanrı açıklamaları açık ve kabul edilebilirdir.

Ama insan Tanrı'yı düşünmeli, onun isimleri ve sıfatları aracılığıyla bilgisindeki aczi azaltmaya çalışmalıdır. Tanrı isimleri ve sıfatları (esma'ül-hüsna) dolayısıyla bilinebilirdir yalnız. Asıl özü ise bilinmeden kalır.Böylece Tûsî'nin aksine Tanrı Konevî'ye göre, zorunlu varlık olarak ileri sürülemez. Konevî ile Tûsî arasında mektuplaşmalarla yürütlen ana tartışma konusu bu olmakla birlikte, her ikisininde sistematik sonuçlara vardıkları söylenemez

Asıl adı Muhammed Celaleddin olan Hz.Mevlana'ya ''Mevlana'' lakabını Şeyh Sadrettin Konevi layık görmüştür.

Hz.Mevlana ve Şeyh Sadrettin Konevi'nin meclisinde bulunanlar,namaz vakti olunca Hz. Mevlana'nın imamlık yapmasını istediler.Hz. Mevlana Sadrettin Konevi'nin imamete geçmesi için işarette bulundu ve O'na:''Biz abdallardanız.Neredeolursa olsun oturup kalkarız.İmamlığa tasavvuf ehli ve sabit kadem insanlar yaraşır.''dedikten sonra;''Cenabı Allah'tan korkan bir imamın arkasında namaz kılmak,Hz. Muhammed'in arkasında namaz kılmış gibi olur.'' Sözleri ile Konevi'ye iltifat etmiş,vefat ettiği zaman da cenaze namazını Sadrettin Konevi'nin kıldırması temennisinde bulunmuştur.Bu vasiyet üzerine Hz. Mevlana'nın vefatıyla cenaze namazını kıldırmak için Şeyh Sadrettin Konevi,huzurda durduğunda;Hz. peygamberimizin meleklerle birlikte namaz için saf tuttuğunu görmüş,manevi haz içinde kendinden geçmiş,namazı tamamlayamamıştır.Daha sonra da namazı Kadı Şiraceddin tamamlamıştır.

SADRETTİN KONEVİ'YE GÖRE İLAHİ İLMİN KAYNAĞI

İlahi ilmin kaynağı;doğrudan doğruya Hakkın zatıdır.Hak ikramına ulaşma şerefine ulaşan himmetine layık kullarına tecelli eder.Sonrada onlara gerekli bilgileri öğretir.Böylelikle muhakkikler,ilahi ilimleri vasıtasız öğrenmiş olurlar.Bununla birlikte ezeli ilmin hükmü kendi hali üzerine bakidir.Çünkü kalemin verdiği hüküm asla değişmez.

Hak, herhangi bir şeyin,O'nu perdelemesinden veya O'nu açığa çıkarmasından münezzehtir.İnsanlar,kendi tabii ve diğer halleri ile Cenab-ı Allah hakkındaki kendilerine ait zan ve inançları sebebiyle perdelenmişlerdir.İnsanların zan ve tasavvurları kendi hallerinden ibarettir.