- Konbuyu başlatan
- #1
- Katılım
- 30 Nis 2012
- Mesajlar
- 1,302
- Tepkime puanı
- 1
- Puanları
- 0
- Yaş
- 42
Para arzı sürecinde rol alan aktörler şunlardır;
• Merkez bankası
• Bankalar (ticari bankalar, tasarruf ve kredi birlikleri, müşterek tasarruf bankaları ve kredi birlikleri
• Mevduat sahipleri
• Bankalardan kredi kullananlar (Miskhin,2000:23)
Para arzı, para stoku ya da para hacmi kavramı belirli bir anda, bir ülkede para olarak kullanılan araçların toplamını ifade eder. Para stoku toplamının bilinmesi ve değişimlerinin denetlenebilmesi ekonomi yönetimi açısından son derece önemlidir. Ancak bu hesaplamayı yapmak kolay bir iş değildir zira neyin para olup neyin para olmadığı tartışmalıdır. Para arzı tanımları, ülkelerin finansal sistem özellikleri ve bu sistemin yasal çerçevesine göre değişiklik göstermektedirler. Bu sebeple, ülkeden ülkeye değişen para arzı tanımları mevcuttur. Para arzı tanımları ülkelerin merkez bankaları tarafından ya da merkez bankalarına eş değer yasal kurumlar tarafından yapılmaktadır. Herhangi bir ülke için tek bir para arzı tanımı yoktur. Üstelik bir ülke için tanımlanan para arzı zaman içerisinde değişikliğe de uğraya bilmektedir. Ülkemizde Merkez Bankası tarafından farklı para arzı tanımları yapılmıştır.
• M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat
• M2 = M1 + Vadeli Mevduat
• M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları
• M3 = M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’ deki Diğer Mevduat
• M3Y = M3 + Döviz Tevdiat Hesapları
Para arzı denildiğinde genellikle M1, diğer bir değiş ile dar tanımlı para arzı anlaşılmaktadır. Dar anlamda para arzı M1 = Tedavüldeki banknotlar + Madeni para + bankalardaki vadesiz mevduat + Merkez Bankası’ndaki resmi mevduat – Banka kasaları’ndan oluşmaktadır. M2 şeklinde tanımlanan para arzı ise geniş tanımlı para arzı olarak adlandırılmaktadır.
Parasal taban ve Para çarpanı nedir?
Toplam para stokunu/arzını belirleyen iki önemli unsur vardır. Bunlar para çarpanı (m) ve parasal tabandır. Bu ilişki aşağıdaki gibi yazılabilir.
Para arzı = Para çarpanı x Parasal taban
Parasal tabanı oluşturan unsurlar merkez bankası tarafından basılan banknotlar ve hazine tarafından basılmış olan madeni paralar toplamı (C) ile banka rezervleri/karşılıkdır (R). Rezervler ise ani talepler karşısında mevduat sahiplerinin ihtiyaçlarını karşılamak için bankaların kasalarında zorunlu (RR) yahut serbest (ER) olarak tutulan nakdi ifade eden tutardır. Parasal tabana güçlendirilmiş para da denmektedir.
Parasal taban = Dolaşımdaki nakit + Banka rezervleri
Para çarpanı parasal tabanda bir birimlik değişmenin para arzını ne kadar etkileyeceğini belirleyen orandır. Para çarpanının değeri iki önemli orana bağlıdır; toplam mevduat içerisinde bankaların tutmak istedikleri nakit oranı ve toplam banka mevduatları içerisinde banka dışı sektörün tutmak istediği dolaşımdaki nakit oranı.
Parasal tabandaki artışı bankaların tutmak istedikleri rezerv miktarı ile insanların ellerinde tutmak istedikleri nakit miktarı belirlemektedir. İstenen nakit rezervi oranı (rd) ne kadar düşük olursa, bankaların sahip oldukları rezervlerine karşın üretecekleri mevduat miktarı ve para arzı o kadar büyük olur. Benzer şekilde özel sektör banka hesapları içinde banka dışı halkın istediği dolaşımdaki nakit oranı ne kadar düşük olursa, elde edilen para arzı o kadar büyük olur (Begg, Fischer, Dornbusch,2010:391).
• Merkez bankası
• Bankalar (ticari bankalar, tasarruf ve kredi birlikleri, müşterek tasarruf bankaları ve kredi birlikleri
• Mevduat sahipleri
• Bankalardan kredi kullananlar (Miskhin,2000:23)
Para arzı, para stoku ya da para hacmi kavramı belirli bir anda, bir ülkede para olarak kullanılan araçların toplamını ifade eder. Para stoku toplamının bilinmesi ve değişimlerinin denetlenebilmesi ekonomi yönetimi açısından son derece önemlidir. Ancak bu hesaplamayı yapmak kolay bir iş değildir zira neyin para olup neyin para olmadığı tartışmalıdır. Para arzı tanımları, ülkelerin finansal sistem özellikleri ve bu sistemin yasal çerçevesine göre değişiklik göstermektedirler. Bu sebeple, ülkeden ülkeye değişen para arzı tanımları mevcuttur. Para arzı tanımları ülkelerin merkez bankaları tarafından ya da merkez bankalarına eş değer yasal kurumlar tarafından yapılmaktadır. Herhangi bir ülke için tek bir para arzı tanımı yoktur. Üstelik bir ülke için tanımlanan para arzı zaman içerisinde değişikliğe de uğraya bilmektedir. Ülkemizde Merkez Bankası tarafından farklı para arzı tanımları yapılmıştır.
• M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat
• M2 = M1 + Vadeli Mevduat
• M2Y = M2 + Döviz Tevdiat Hesapları
• M3 = M2 + Resmi Kuruluşlar Mevduatı + TCMB’ deki Diğer Mevduat
• M3Y = M3 + Döviz Tevdiat Hesapları
Para arzı denildiğinde genellikle M1, diğer bir değiş ile dar tanımlı para arzı anlaşılmaktadır. Dar anlamda para arzı M1 = Tedavüldeki banknotlar + Madeni para + bankalardaki vadesiz mevduat + Merkez Bankası’ndaki resmi mevduat – Banka kasaları’ndan oluşmaktadır. M2 şeklinde tanımlanan para arzı ise geniş tanımlı para arzı olarak adlandırılmaktadır.
Parasal taban ve Para çarpanı nedir?
Toplam para stokunu/arzını belirleyen iki önemli unsur vardır. Bunlar para çarpanı (m) ve parasal tabandır. Bu ilişki aşağıdaki gibi yazılabilir.
Para arzı = Para çarpanı x Parasal taban
Parasal tabanı oluşturan unsurlar merkez bankası tarafından basılan banknotlar ve hazine tarafından basılmış olan madeni paralar toplamı (C) ile banka rezervleri/karşılıkdır (R). Rezervler ise ani talepler karşısında mevduat sahiplerinin ihtiyaçlarını karşılamak için bankaların kasalarında zorunlu (RR) yahut serbest (ER) olarak tutulan nakdi ifade eden tutardır. Parasal tabana güçlendirilmiş para da denmektedir.
Parasal taban = Dolaşımdaki nakit + Banka rezervleri
Para çarpanı parasal tabanda bir birimlik değişmenin para arzını ne kadar etkileyeceğini belirleyen orandır. Para çarpanının değeri iki önemli orana bağlıdır; toplam mevduat içerisinde bankaların tutmak istedikleri nakit oranı ve toplam banka mevduatları içerisinde banka dışı sektörün tutmak istediği dolaşımdaki nakit oranı.
Parasal tabandaki artışı bankaların tutmak istedikleri rezerv miktarı ile insanların ellerinde tutmak istedikleri nakit miktarı belirlemektedir. İstenen nakit rezervi oranı (rd) ne kadar düşük olursa, bankaların sahip oldukları rezervlerine karşın üretecekleri mevduat miktarı ve para arzı o kadar büyük olur. Benzer şekilde özel sektör banka hesapları içinde banka dışı halkın istediği dolaşımdaki nakit oranı ne kadar düşük olursa, elde edilen para arzı o kadar büyük olur (Begg, Fischer, Dornbusch,2010:391).