- Konbuyu başlatan
- #1
Özgür irade varsa, yapmış olduğumuz eylemlerin ne kadarından sorumlu olabiliriz?
İradeyi temellendirebilir miyiz?
Bende belli bir ölçüye kadar özgür irademizin olduğunu düşünüyorum, şu cümle çok hoşuma gitti:; Plan ise almamız gereken dersleri içeren tecrübe olanaklarından oluşuyor. Tecrübe edindikçe hayatım değişiyor, çoğu insan için bunun böyle olduğunu düşünüyorum. Belli bir ölçüyü biraz daha açacak olursam, tecrübeler insanları farklı şekillerde değiştiriyor. Birisi iyi olmasını aynı şeye bağlarken diğeri kötü olmasını aynı şeye bağlıyor. Örneğin. Bana böyle yaptılar ben bu yüzden böyleyim diyor diğeri bana böyle yaptılar hiç hoşuma gitmedi o yüzden o yüzden böyle yapmıyorum diyor: bilgisiz insan seçim yapamaz. Yaşayarak öğreniyoruz: tabiiki bu sadece bir kısmı... en geniş açıdan bakacak olursam, bakamam. Ama orada bir yerde bize aid olan birşeylerin var olduğundan eminim. Allah bizi sadece bize aid olandan sorumlu tutacaktır. Zaten imtihanın varlığını kabül eden birisi zorunlu olarak özgür iradeye aid olan birşeylerin varlığını kabul etmek zorundadır.İnsanın özgür iradesinin belli bir ölçüye kadar varlığını kabul etsem de koşullardan bağımsız, sınırsız bir özgür iradeye sahip olduğunu düşünmüyorum.
Kendi düşünce yapıma göre açıklamaya çalışacak olursam:
İnsan, dünyaya belli bir tekamül planı ile geliyor ve bu plana uygun olacak seçimlerin dışına çıkamıyor yani plan dahilinde belli seçeneklere sahibiz ve sadece onlar arasından seçim yapma hakkımız var. Yaptığımız her seçim de bir sonraki seçenekleri belirliyor. Bu noktada tam manası ile özgür kararlar alıyoruz deme şansımız yok çünkü planın dışına çıkamıyoruz. Plan ise almamız gereken dersleri içeren tecrübe olanaklarından oluşuyor.
İnsan iyi ya da kötü her davranışından sorumludur ve gerek yaşam içinde gerekse de ölüm sonrası mutlaka bu eylemlerin karşılığını alacaktır.
Ölümden sonra yaşamın varlığını kabul etmediğiniz noktada ise yine koşulların dışına çıkamadığınızı fark edersiniz yani sonuç değişmeyecektir ve o plana uymaya mecbur kalacaksınız. Herhangi bir konuda çaresiz kalındığı zaman, ne demek istediğim daha iyi anlaşılabilinir.
Gerçekten kendisimi seçti. Ya modanın etkisinden dolayı o elbiseyi seçtiyse, işyerinide çevresinin prestije olan inancından dolayı seçtiyse. Kararlarımız bir yere dayanıyor, bu dayanaklarda kişiden kişiye değişiyor, ancak biryerde kendimizin müdahalesi olduğunu düşünüyorum. Hisler diyoruz mesela kadınların bazı günlerde daha agresif olduğunu biliyoruz. Vücudlarındaki hormonlar yüzünden... ama agresif oldukları zaman nasıl davranacakları mesela öfke dışarı vurulmayabilir bir şekilde insanın kendisine bağlı olanlar var. Bazende kendisinden bağımsız olan hisleri okadar yoğun olurki engel olamaz. Ne kadarı bize aid kim bilir?.İnsan özgür irade sahibi midir?
İnsan özgür irade sahibidir fakat kullandığı tercihlerin bir çoğunda özgür iradesinin dışında olduğunu düşünür fakat durum böyle değildir magazaya giderken elbiseyi begenmek ve istediği şekilde almak aslında insanın özgür iradesi dahilinde olan bir durumdur bir işyerine müracat için bile iş yerini özenle seçmekte özgür iradesinin kullanıdığına dairdir bunun gibi bir çok örnek verilebilinir.
Özgür irade iki şekilde olurBende belli bir ölçüye kadar özgür irademizin olduğunu düşünüyorum, şu cümle çok hoşuma gitti:; Plan ise almamız gereken dersleri içeren tecrübe olanaklarından oluşuyor. Tecrübe edindikçe hayatım değişiyor, çoğu insan için bunun böyle olduğunu düşünüyorum. Belli bir ölçüyü biraz daha açacak olursam, tecrübeler insanları farklı şekillerde değiştiriyor. Birisi iyi olmasını aynı şeye bağlarken diğeri kötü olmasını aynı şeye bağlıyor. Örneğin. Bana böyle yaptılar ben bu yüzden böyleyim diyor diğeri bana böyle yaptılar hiç hoşuma gitmedi o yüzden o yüzden böyle yapmıyorum diyor: bilgisiz insan seçim yapamaz. Yaşayarak öğreniyoruz: tabiiki bu sadece bir kısmı... en geniş açıdan bakacak olursam, bakamam. Ama orada bir yerde bize aid olan birşeylerin var olduğundan eminim. Allah bizi sadece bize aid olandan sorumlu tutacaktır. Zaten imtihanın varlığını kabül eden birisi zorunlu olarak özgür iradeye aid olan birşeylerin varlığını kabul etmek zorundadır.
Gerçekten kendisimi seçti. Ya modanın etkisinden dolayı o elbiseyi seçtiyse, işyerinide çevresinin prestije olan inancından dolayı seçtiyse. Kararlarımız bir yere dayanıyor, bu dayanaklarda kişiden kişiye değişiyor, ancak biryerde kendimizin müdahalesi olduğunu düşünüyorum. Hisler diyoruz mesela kadınların bazı günlerde daha agresif olduğunu biliyoruz. Vücudlarındaki hormonlar yüzünden... ama agresif oldukları zaman nasıl davranacakları mesela öfke dışarı vurulmayabilir bir şekilde insanın kendisine bağlı olanlar var. Bazende kendisinden bağımsız olan hisleri okadar yoğun olurki engel olamaz. Ne kadarı bize aid kim bilir?.