Iste bu soru psikoloji alanina girer. Sahsi fikrim insan supheyi arastirdigi, bildigi ogrendigi yada gercekten dogru bilgilere sahip oldugu icin etmiyor gunumuzde. Guvenmediginden oturu ediyor. Orneklemek gerekirse bir ufurukten sozde din alimi cikip bayanlarin gusul abdestinin gecerli olmasi icin en az bir tirnagi uzun kalmali derse ve bunu hadislerle, ayetlerle pekistirmeye calisirsa; mantigi olan, akli olan, dusunen insan; ya boyle sacmalik olur mu? Bu din adamida yalanci, bu hadiste yalan, bu ayette yalan der ve bunlarin dogmatik oldugunu savunur. Tabii boyle oluncada is her soylenene suphe etmek ile devam eder. Asilinda bu suphe eden kisi gercek anlamiyla gusulude arastirip bilmez. Sadece o okudugu ve gordugu yada bildigi sekli ile onda yer eder ve oylede inkara kalkar. Halbu ki fikir sahibi olabilmesi icin okuyup, arastirip, iyi belleyip, ogrendikten sonra bu supheciligi yapsa daha guzel sonuclar alir. En azindan gusulun ne oldugunu ogrenir gibi. Tabii din olarak orneklendirdim daha bir suru orneklerde verilebilinir bu hususta.
Gunumuz sartlarinda septisizmde uzerinde durulmasi gereken husus bence guven. Cunku septisizmin dogusunda suan kullanildigi sekli ile kullanilmiyordu.Insanlarin bu kadar farklilasmasinda, bu kadar farkli goruslere sahip olmasinda, bu kadar birbirine dusman olmasinda, bu kadar inanclarda farklilik olmasinda ki asil sebep birbirinden uzaklasmadir. Bu uzaklasmanin yegane sebebini ise ben guvensizlik, birbirine inanmamadan oturu oldugunu dusunuyorum.