İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler Hariç)

Milet Okulu (Thales,Anaksimandros,Anaksimenes)

Thales’ten (Fragmanlar)
“Su (hydor), her şeyin arkhesi, ilkesi, doğası veya nedenidir” (Metafizik,986b,20). (Arkhe: Eski Yunanca’da, başlangıç,köken,ilk-madde,ilk-neden anlamlarına gelir).
“Dünya, suyun üzerinde yüzer” (De Caelo,294a,28).
“Her şey tanrılarla doludur” (De Anima,411a,7).
“Mıknatıs, demiri kendisine çekme gücüne sahip olduğu için canlıdır” (De Caelo,405a,19).

Anaksimandros’tan (Fragmanlar)
“Var olan nesnelerin arkhesiapeiron’dur”(akt.Kranz, 1994:32). (Apeiron: Anaksimandros’a göre; her şeyin kendisinden meydana geldiği ve kendisine döneceği arkhe,ilk-neden,başlangıç).
“Var olanlar nelerden meydana gelmişlerse zorunlu olarak yok olup onlara dönerler; zira onlar birbirlerine zamanın düzenlenişine göre haksızlıklarının cezasını ve kefaretini öderler” (akt.Kranz, 1994:32).

Anaksimenes’ten (Fragmanlar)
“Var olan, var olmuş olan ve var olacak olan her şey, tanrılar ve tanrısal şeyler havadan doğmuştur” (Diels, Vors.3B 2).
“Havadan oluşan ruhlarımız nasıl bizi hükmü altında, bir arada tutuyorsa, nefes (pneuma) ve hava (aer) da dünyamızı öylece sarar ve kuşatır” (Diels, Vors.3B 2).

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Pythagoras,Herakleitos,Parmenides

Pythagoras’dan (Fragmanlar)
“Her şey sayıdır yada sayılar her şeydir”.
“Evren (Kosmos), uyumdur (Harmonia)”.
“Evren düzeni iki unsurun bir araya gelmesiyle oluşmuştur.Bu unsurlardan ilki olan sınırsız pneuma (bir tür soluk yada hava) evrenin maddi yönünü meydana getirir.Sınırlı bir yapıda olan sayı ise bu sınırsız maddi yapıya bir sınır,form,biçim kazandırır ve böylece evren düzeni oluşur.O halde evren düzeni sınırlı-sınırsız karşıtlığının,yani madde-sayı karşıtlığının doğurduğu bir uyumdur”.
(Not:Bilgelik sevdası anlamına gelen “philosophia”sözcüğünü ilk kullanan Pythagorasçılar (pisagorcular) olmuştur.)

Herakleitos’tan (Fragmanlar)
“Her şey logosa göre olup biter” (1.Fragman)
“Her şeyde ortak ise kuşkusuz logostur” (2.Fragman)
“Karşıt olan şeyler bir araya gelir ve uzlaşmaz olanlardan en güzel uyum (harmonia) doğar.Her şey çatışma sonucu meydana gelir” (8.Fragman)
“İnsanlar,konuşmasını ve dinlemesini bilmiyorlar” (19.Fragman)
“Bütünün kendisi olan bu kosmosu ne bir tanrı ne de bir insan meydana getirmiştir.O,daima belli ölçülere göre yanıp sönen ezeli ve ebedi ateştir” (30.Fragman)
“Yasa,Bir’in (yani logosun) kararına uymaktır” (33.Fragman)
“Her şeyi her şeyle yöneten düşünceyi bilmektir” (41.Fragman)
“İnsan ruhu bir tür maddiliktir ama bu maddilik doğru bir yaşayışla azaltılabilir,böylece ruh tanrısallaşabilir” (43,110,112,116. Fragmanların Özeti)
“Evren yasalarına uygun yasa,zorunlulukla adildir ve halk böyle bir yasayı kentin surlarını savunur gibi mücadele ederek korumalıdır” (44.Fragman)
“Bana göre,bir insan çok iyi ise bin kişidir” (49.Fragman)
“Bilgelik logosu işiterek,her şeyin bir olduğunu kabul etmektir” (50.Fragman)
“Savaş her şeyin babası ve kralıdır” (53.Fragman).
“Tanrı gece ve gündüz,yaz ve kış,savaş ve barış,tokluk ve açlıktır.Ancako,ateşin yaktığı bir tütsüden yayılan ve herkesin kendince ad verdiği koku gibi başkalaşır” (67.Fragman)
“Evreni yöneten logostur” (72.Fragman)
“Savaşın her şeyde ortak ve adaletin çatışma olduğu ve her şeyin zorunlulukla çatışmayla meydana geldiği bilinmelidir” (80.Fragman)
“Evren düzeni,ancak ruhunu ona hazırlayan insanlarda kendisini açığa vuracaktır” (86.Fragman)
“Bu süre gelen düzenin,tanrıların dahi ötesinde olduğu,ölçüsünü aşan ister tanrı olsun,isterGüneş,derhal cezalandırılmalıdır” (94.Fragman)
“Kendimi keşfettim” (101.Fragman)
“İnsanlar akla uygun konuşmak istiyorlarsa logosa sıkıca sarılmalıdırlar,Akla uygun konuşmak isteyenler yasasına bağlı bir kentten daha güçlü bir şekilde,her şeyde ortak olana sıkıca sarılmalıdır.Çünkü bütün insan yasaları tanrısal olandan beslenir.Bu tanrısal yasa her şeyi dilediğince yönetir ve her şeye fazlasıyla yeter” (114.Fragman)
“Bilgelik sadece bilgi elde etme değil,ayrıca ruhunda bir ölçülülüğüdür. (117.Fragman)
“İnsan ruhu kozmik ateşle özdeştir” (118.Fragman)
“Doğa saklanmayı sever” (123.Fragman)
(Not: Diyalektik denen yöntemi de ilk olarak Herakleitos felsefesinde görmekteyiz.)

Parmenides’ten (Fragmanlar)
“Evrenin en büyük hakikati bir’dir,evren ise işte bu kusursuz küre görünümündeki bir’den ibarettir”
“Kötü bir kader (Moira) değil sana yaptıran,tanrı kanunu (Themis) ile hak(Dike)” (akt.Kranz,1994:80)
“Var olandan farklı olan var olan değildir,var olmayan ise hiçtir; o halde var olan birdir,herhangi bir şeyin var olmadığını ne düşünmek,ne söylemek mümkündür.Eğer o hiçten varlığa gelirse,onu daha önce değil de,daha geç varlığa gelmeye hangi zorunluluk mecbur etmiş olabilir? O madem ki var,sonradan varlığa gelmiş olamaz” (Arslan,2006:227)
“Sonsuzluk eksikliktir,çünkü sonsuz olamaz var olan tanrı kanunu gereğince,ihtiyaçtır çünkü her yandan muhtaç olurdu böyle olmasa” (akt. Kranz,1994: 84)
“Evrenin,biri duyularımıza hitap eden öteki ise ancak akılla kavranabilecek olan iki görünümü vardır.Bunlardan ilki tamamen bir yanılgıdır ve duyular bize yokluk diye bir şeyin var olduğuna,evrende ise değişimin hüküm sürdüğü gerçeğidir.Oysaakıl,yokluğu da değişimi de yadsımak gerektiğini bilmektir ”

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Empedokles,Demokritos,Ksenophanes,Anaksagoras

Empedokles’ten (Fragmanlar)
“Daha önce var olmayan bir şeyin varlığa geldiğini veya herhangi bir şeyin yok olabileceği ve tamamen ortadan kalkabileceğini düşünenler delidir” (akt.Arslan,2006: 265)
“Evrende ki her şey dört temel unsur olan toprak,su,hava ve ateşin birbirleriyle belli şekillerde birleşmesinden meydana gelmiştir.Evrende ki tüm değişim ve hareket,bu dört unsurun bir araya gelmeleri ve ayrışmaları sürecinden ibarettir,bu ayrışma ve birleşme : sevgi (birleştirici),nefret (ayrıştırıcı) tarafından gerçekleşmektedir”
“Önce her şeyin dört kökünü duy: Göz kamaştıran Zeus,hayat veren Hera,Hades ve gözyaşlarıyla fanilerin pınarlarını besleyen Nestis” (akt.Kingsley,2002, 23)
“Donatılmış değildir (tanrının) uzuvları insan başıyla … sadece kutlu ve anlatılmaz bir zeka vardır,hızlı düşünceleriyle bütün kosmosu dolaşır” (akt.Kranz,1994: 106)
“Ne mutlu tanrıca düşüncelerden bir server edinene,zavallıdır karanlık kuruntuları olan tanrılar üzerine” (akt.Kranz,1994, 106)
(Not:Antik Yunan filozofları hakkında bilgi veren Aristoteles’e göre varlığı dört ayrı unsura indirgeyen ilk kişi Empedokles olmuştur)

Demokritos’tan (Fragmanlar)
“Evrende ki her şey,kendi içlerinde hiçbir boşluk içermeyen,yine kendi içlerinde değişmez ve parçalanmaz olan,sonradan var olmamış ve yok olmayacak olan bazı temel unsurlardan oluşmuştur,Bu temel unsurlar parçalanmaz,bölünmez olan ‘atoma’lardır”
“Atomlardan ve boşluktan başka bir şey yoktur,geri kalan her şey varsayımdır” (akt.Whitfield,2008: 23)
“Ruh,atomların oluşturduğu bir bireşimdir.Ama ruhu oluşturan atomlar çok daha ince ve yuvarlak yapılı oldukları için diğer atomlara göre daha hareketlidirler ve bu da ruhun diğer maddelerden büsbütün ayrı olmasını sağlar”
“Atomların,biri ikincil olan ve duyulara hitap eden,diğeri birincil olan ve ancak akılla kavranabilen iki yönü vardır.Atomların birincil nitelikleri,evrende ki tüm değişime ve çokluğa rağmen,değişmeden kalan şeyi oluştururken,ikincil nitelikler atomların duyularımıza hitap eden ve değişkenlik sergileyen tüm niteliklerinden sorumludurlar”
“Kader düşüncelilikle pek nadir olarak savaşır ve yiğitlik kaderin vuruşlarını küçültür” (akt.Kranz,1994 172)
“Bedenin akıl yürütmelerden (logismos) bağımsız biçimde geliştirilmesi,ruhta en ufak bir ilerleme meydana getirmeyecektir” (akt.Owens,1959: 141)
“Hazzı ölümlü olmayan şeylerde aramak ve her hazzı değil,ahlakça güzel olana bağlı olan hazları seçmek gerekir … ölçülülük hoş şeyleri çoğaltır ve hazzı daha büyük kılar” (akt.Kranz,1994: 174-175)
“Yasa (nomos) insanların hayatına iyi bir şekil vermek ister ama bunu ancak onlar kendileri iyi olmayı isterlerse yapabilir” (akt.Kranz,1994, 178)
(Not:Atom (atoma) fikrini ortaya atan ve bu yolla pozitif bilimlerin temelini atmış bir filozoftur)

Ksenophanes’ten (Fragmanlar)
“Hepsi tanrılara yüklediler Homeros ile Hoseidos,ne kadar ayıp ve kusur varsa insanlar yanında,çalma,zina etme ve birbirlerini kandırma,Elleri olsaydı öküzlerin,atların ve arslanların … atlar atlara,öküzler öküzlere benzer,tanrı tasvirleri çizerler ve vücutlar yaparlardı” (akt.Kranz,1994: 53-54)
“Tek bir tanrı,tanrılar ve insanlar arasında en ulu,ne kılıkça insanlara benzeyen ne de düşünmece,hep göz hep düşünme,hep kulaktır o,hep aynı yerde kalır hiç kımıldanmaz” (akt.Kranz,1994: 53)
“Yerinden kıpırdamadığı ve ruhun düşünüşüyle bütün dünyayı sarstığı (kradainie)”
“Toprakla sudur hepsi,bütün doğanların ve yetişenlerin,hepimiz topraktan ve sudan doğduk zira,topraktan gelir bütün bütün şeyler ve toprağa döner sonunda” (akt.Kranz,1994: 54)
“Doğru,baştan göstermediler ölümlülere tanrılar her şeyi,fakat zamanla araştırıp buluyorlar daha iyiyi,açık seçik olanı olmadı gören,olmayacak da” (akt.Kranz: 54)
(Not: Yunan dünyasının geleneksel Homerik-HesiodikOlimposçu çok tanrı düzenine yönelik felsefedeki en etkili eleştiri Ksenophanes tarafından gelmiştir.
Tek Tanrı fikrini ortaya ilk atan ve yetkin bir tanrıdan bahseden ilk filozoflardandır.)

Anaksagoras’tan (Fragmanlar)
“Her şey bir aradaydı,çokluk ve küçüklük bakımından sonsuzdu,zira küçük şeyin çokluğu sınırsızdı … Her şey hava (aer) ve esir (aither) tutuyordu,herikise de sonsuzdu … Yaş ve kuru,sıcak ve soğuk,aydınlık birbirine karışmıştı ve içlerinde birçok toprak ve hiçbir şekilde birbirine benzemeyen sayısız tohumlar (spermata) yığını vardı … Bütün içinde bütün nesneler bulunmalıdır” (akt.Kranz,1994: 148)
“Kozmos düzeninde bulunan parçalar arasında bir ayrım,aralıkyoktur,ne de baltayla sıcak soğuktan,soğuk sıcaktan ayrılmış bulunmaktadır” (akt.Luce,1994: 68)
“Evreni meydana getiren unsurları,başlangıcındaki kaotik durumdan düzen,yanikosmos durumuna geçiren şey Nous’un ayrıştırıcı faaliyetidir.Nous,şeyleri birbirlerinden ayrıştırıp tabii sınırlarına kavuşturmak şeklinde işler ve bu yönüyle evrenin görünür düzeninin nedeni olur” (Anaksagoras’agöre,Nous’un ayrıştırıcı gücüne rağmen evrendeki şeyler birbirlerinden asla mutlak anlamda ayrılamazlar.Bu yüzden evrende hiçbir şey yalın halde değildir.Her şeyde her şeyden bir miktar bulunmaktadır.Bu kuraldan bağışık olan tek varlık Nous’tur.Bazı şeyler Nous’tan da bir miktar pay taşısalar da Nous’un pay yalın ve katıksız bir yapıdır.Bu her şeyden bir miktar bulunma durumu Anaksagoras’ca baskın nitelik olarak ayrılır.)
“Nous,bütün şeylerin en güzel ve saf olanıdır ve her şeyin eksiksiz bilgisine sahiptir” (Zeller,2001: 84)
(Not:Ruhu bedenden ,aklı maddeden kesin biçimde ayıran ve biri duyularımıza hitap eden,öteki yalnızca akılla kavranabilen iki âlem söz konusudur Anaksagoras felsefesinde : bu da bize metafizik ikiciliği duyurmaktadır (düalizm’in de öncülüğü niteliğindedir.)

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Milet Okulu (Thales,Anaksimandros,Anaksimenes)

Yararlanılan Kaynaklar:

Ekli dosyayı görüntüle 956Ekli dosyayı görüntüle 957Ekli dosyayı görüntüle 958

Thomson,G. (1988).İlk Filozoflar. Çev:MehmetH.Doğan,İstanbul: Payel Yayınları.
Windelband,W. (1956).History of Ancient Philosophy. Çev:Herbert Ernest Cushman,Dover: Dover Publications.
Zeller,E. (2001).Greek Felsefesi Tarihi. Çev:AhmetAydoğan,İstanbul; İz Yayıncılık.

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Pythagoras,Herakleitos,Parmenides



Zeller,E. (2001).Greek Felsefesi Tarihi. Çev: AhmetAydoğan,İstanbul;İz Yayıncılık.

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Empedokles,Demokritos,Ksenopha nes,Anaksagoras

Yararlanılan Kaynaklar:

Ekli dosyayı görüntüle 965Ekli dosyayı görüntüle 966Ekli dosyayı görüntüle 967




Windelband,W. (1956).History of Ancient Philosophy. Çev: Herbert Ernest Cushman,Dover: Dover Publications.

Zeller,E. (2001).Greek Felsefesi Tarihi. Çev: AhmetAydoğan,İstanbul;İz Yayıncılık.

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Önemli Not:

Aktarım bana ait olduğundan kelime hataları olabilir,bu hatalar yazıyı anlaşılmaz kılarsa uyarılarca değiştirilebilir ve kaynak gösterilip paylaşılması da bir o kadar sağlıklı olur.

Filozofların fragmanlarının aktarımı ve fragmanda gösterilen kaynakça dışında ki bölümler filozofun büyük birikimli felsefesinin özetidir.

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

“Su (hydor), her şeyin arkhesi, ilkesi, doğası veya nedenidir”

Genişletmek için tıkla ...

hidroelektrik santrallerinin adı da buradan geliyormuş meğer..

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

Thales, canlıların sudan çıkarak başkalaştıklarını da ifade etmiştir. Bu gün evrim teorisi de aynısını söylemektedir.Yunan medeniyetini Mısır'dan ayrıştıran, düşünmeyi salt günlük hayatın pratiğinde kullanmaktan, varlığı anlamak için kullanmak, sistemli olarak ilk onda görülür.Thales böylece ilk filozof olma özelliğini de taşır (en azından genel kabul budur).

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

filozofların yaşadığı devirler de parantez içinde belitilseydi iyi olurdu,neden derseniz çağdaşı olan doğu filozofları yada düşünürlerinin de antik yunan düşünürlerinden etkilendiği aşikar..filozoflara ait alıntıladığınız fikirlerin bazılarına kelime farklarıyla çoğu tasavvuf kitaplarında da rastlamak mümkün özellikle Ksenophanes'e ait sizin alıntıladığınız ve başka kaynaklardaki sözlerin bazıları neredeyse İbn-i Arabi'yle örtüşüyor.

Cevap: İlkÇağ Filozofları (Sokrates Öncesi) Fragmanlar (Sofistler

sakalpoz' Alıntı:

filozofların yaşadığı devirler de parantez içinde belitilseydi iyi olurdu,neden derseniz çağdaşı olan doğu filozofları yada düşünürlerinin de antik yunan düşünürlerinden etkilendiği aşikar..filozoflara ait alıntıladığınız fikirlerin bazılarına kelime farklarıyla çoğu tasavvuf kitaplarında da rastlamak mümkün özellikle Ksenophanes'e ait sizin alıntıladığınız ve başka kaynaklardaki sözlerin bazıları neredeyse İbn-i Arabi'yle örtüşüyor.

Genişletmek için tıkla ...

Yaşadığı devirden kastınızı anlayamadım doğum yılları yada ölüm yılları ise haklısınız bu aklıma gelmedi,bu arada Ksenophanes'in tasavvuf düşüncesinden öte yani onunla az da olsa paralel olan panteizmin kurucusu olduğu söyleniyor,Arabi'de muhtemelen tasavvufi düşüncelerini Ksenophanes'ten almış yada en azından etkilenmiş olabilir.