Ekoloji terimleri ve kavramları

Ekoloji:Canlıların birbirleriyle çevreleriyle olan ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Uyum(adaptasyon)
Bir canlının belirli biotik ve abiotik koşıllara sahip bir ortamda yaşayabilmesini sağlayan yetenek ve özelliklerinin tümüne denir.Canlıların çevrsel faktörlere uyumları 3 şekilde olur bunlar; 1)Yapısal uyumlar 2)Fizyolojik uyumlar 3)Renk uyumları dır.

Sistem
Birbirleriyle etkileşim içinde olan bağıntılı parçaların oluşturduğu bütüne denir.Sistemler genel olarak 3 grupta toplanılır.Bunlar İzole sistem , Kapalı (sibernetik)sistem ve açık sistemlerdir. İzole sistemin ortamı ile madde ve enerji alış-verişi yoktur.Kapalı sistemler ortamlar ile sadece enerji alış-verişi yapan ve kendi kendilerini denetleme özelliğine sahip sistemlerdir.Açık sistemler ise işlevlerini yapabilmeleri için ortamlardan devamlı madde ve enerji alan ve bunları yapılarında değiştirip ortama bazı çıktılar veren sistemlerdir.Kapalı sistemlerde bir de arttıran geri besleme mekanizması vardır ki,bu eksilten geri besleme mekanizmasının tam tersidir.Bu olaya kısır döngüde denilir.

Ortam ve Çevre
Canlı varlıklar organik veya inorganik maddelerden oluşmuş belli bir mekân biriminde yaşantılarını sürdürürler ve bu birimin unsurlarıyla karşılıklı etkileşim içindedirler. İşte canlı varlıkların yaşamsal bağlarla bağlı oldukları, etkiledikleri ve aynı zamanda çeşitli yollardan etkilendikleri bu mekân birimine Ortam denir.
Günümüzde yaşam ortamını belirlemek amacıyla çoğu zaman Çevre terimi kullanılmaktadır. Oysa bu iki terimin anlam ve kapsamları arasında önemli farklar mevcut olup, ekoloji bilimi için ortam sözcüğü daha uygundur.
Çevrenin tanımı ise, bir canlının veya canlılar topluluğunun yaşamını sağlayan ve onu sürekli olarak etkisi altında bulunduran süreçler, enerjiler ve maddesel varlıkların bütünlüğüdür şeklinde olabilir.

Biyosfer
Canlı yaşamına uygun ,okyanus derinlikleri ile atmosferin 10 000 m. yüksekliğine kadar olan tabakasıdır.Yeryüzünün büyük iklim kuşaklarına bağlı olarak oluşan büyük canlı topluluğuna Biyom denir.
Canlı küre olarak da adlandırılan Biyosfer, canlıların litosfer, atmosfer, ve hidrosferde oluşturduğu tabakadır. Bu tabakanın kalınlığı yaklaşık 20 km kadardır.
Biyosferi oluşturan canlılarla bunların cansız çevresi ise Ekosfer veya Dünya Ekosistemi adı verilen bütünü oluşturur.

Ekosistem
Komünitelerle cansız (Abiyotik) çevre koşullarının karşılıklı etkileşimleri.Canlı varlıklar, canlı ve cansız çevreleriyle çok karmaşık olan ilişkiler kurarak yaşamlarını sürdürürler ve ekolojik sistemleri oluştururlar. Ekosistem olarak adlandırılan bu karmaşık sistem “belli bir bölgede yaşayan ve birbirleriyle devamlı etkileşim içinde olan canlılar ile bunların cansız çevrelerinin oluşturduğu bir bütün” şeklinde tanımlanabilir.

Biyotop
Canlıların yaşamlarını sürdürmek için uygun çevresel koşullara sahip coğrafi bölgedir.

Komünite
Belirli yaşam alanına uyumlu populasyonlar topluluğudur.

Populasyon
Belirli coğrafi sınırlar içinde yaşayan aynı türe ait bireyler topluluğudur.

Habitat
Bir canlı türünün rahatça beslendiği,barındığı,ürediği yaşam alanına denir.habitat bir türe ait birey veya bireylerin yerleştiği alan,biyotop ise kommunitenin yerleştiği alan olarak kabul edilir.

Niş
Yaşam alanında kalıtsal özellikleri ile ilgili gerçekleştirdiği yaşamının devamına yönelik faaliyetlerin tümüdür.

Flora
Belirli bir bölgeye adapte olmuş ,o bölgede yaşamını sürdüren bitki topluluğudur.

Fauna
Belirli bir bölgeye adapte olmuş ve o bölgede yaşamını sürdüren hayvan topluluğudur.

Ekolojik Faktörlerin Gelişimdeki Etkileriyle İlgili Kavramlar
a)Liebig’in Minimum Kavramı: Bu kuram ilk kez1840 yılında bitkilerin beslenmesinde bazı elementlerin kaçınılmaz olduğunu belirtmek amacıyla Liebig tarafından ortaya atılmış olup, daha sonra tüm ekolojik faktörlere uygulanmıştır. Doğada yaşam için gerekli elementlerin bir bölümü (karbon, hidrojen, oksijen, vb.) bol olarak bulunduğu halde, diğer bir bölümü her zaman canlıların gereksinimini karşılayacak düzeyde bulunmayabilir. Örneğin, bor elementi, bitkiler için gerekli bir madde olmakla beraber, toprakta daima nadir olarak bulunan bir elementtir. Eğer toprakta bitki için gerekli tüm maddeler bol miktarda bulunuyorsa, ancak bor elementi mevcut değilse bitkinin gelişimi tamamen durur.
Buna göre, bir alanın verimi minimumdaki besin maddesiyle sınırlandırılır. Diğer bir deyişle, canlı varlıkların belli bir yaşam ortamında bulunmaları veya bu ortamda gelişebilmeleri ancak üreme ve gelişmeleri için gerekli maddeleri almalarıyla sağlanır. Ancak bu maddelerin miktarı ve türü organizmaya değiştiği gibi, mevcut koşullara göre de değişebilir.
b)Tolerans Yasası, Optimum ve Sınırlayıcı Faktör Kavramı: Minimum Yasası, sadece canlı varlıkların yaşamı için gerekli belli maddelere değil, aynı zamanda diğer tüm ekolojik faktörlere ve hatta bunların alt sınırı için olduğu kadar üst sınırı içinde uygulanabilir. Buna göre tüm canlılar içerisinde optimum alanında bulunduğu çeşitli ekolojik faktörlerin çeşitli düzeylerdeki etkileri altındadırlar. Diğer bir deyişle, canlı varlıklar optimum sınırın her iki yanında bulunan maksimum ve minimum sınırlar arasında kalan Tolerans Alanında çevresel faktörlere toleransları sayesinde yaşamlarını devam ettirirler. Organizmaların tolerans alanı ve dolayısıyla ekolojik tolerans sınırı türden türe değiştiği gibi ortam koşullarına bağlı olarak da değişebilir. Örneğin, alabalık yumurtasının sıcaklığa toleransı dar olduğu halde, kurbağa yumurtalarınınki daha fazladır.
Canlıların tolerans alanları içinde en iyi gelişebildikleri ve en yüksek düzeyde ürün verdikleri özel bir alan mevcuttur. Bu alana Optimum Alan; bu alanı belirleyen çevresel faktörlere de Optimum Faktörler denir.
Canlıların yaşamını ve gelişimini sağlayan çevresel faktörler her zaman optimum düzeyde bulunmazlar. Bazen bu faktörlerden birinin veya birkaçının şiddeti optimumdan uzaklaşabilir. Yani bir çevresel faktör bulunmadığında veya aşırı bulunduğunda yaşamı sınırlayıcı bir özellik kazanır. Bir canlının dayanabildiği, ancak yaşamını güçlükle sürdürebildiği en elverişsiz durumdaki faktör veya faktörlere Sınırlayıcı Faktör adı verilir.

Homeostasis
Organizmalar çok değişken yapıda olan çevresel koşullarda yaşantılarını sürdürürler. Ancak fizyolojileri sayesinde iç koşullarını sabit tutma yeteneğindedirler. Bu düzenleme iç faktörlerin dış faktörlere göre ayarlanmasıyla sağlanır. Organizmalar iç koşullarını sabit tutabilmek amacıyla metabolizma artık ürünlerini ve daha önce vücutlarına aldıkları maddeleri boşaltabilirler. Bu özelliklerinden dolayı tüm canlılar hoşgörü sınırları içinde kendi kendilerini ortama göre ayarlama ve onarım gücüne sahiptirler. Hücreden biyosfere kadar olan tüm sistemlerin sahip olduğu bu kendi kendini ayarlama ve onarım gücüne Homeostasis denir. Örneğin insanın vücut sıcaklığının sabit tutulması homeostasis sayesinde sağlanır.