Dünya’nın Paylaşılamayan En Eski Halısı: Pazırık Halısı.

Altaylar Dağı’nın eteklerinde yer alan Pazırık bölgesinde bulunan 40’a yakın soylu kurganlarında özellikle halı ve küçük el sanatlarının örneklerinden oluşan zengin sanat eserleri gün yüzüne çıkarılmıştır. Pazırık Bölgesi, bölgede ele geçirilen objeler ve eserlerden dolayı UNESCO Dünya Mirası Bölgelerinden birisidir. Bu buluntular arasında menşei üzerinde en çok münâkaşa edilen Rus Arkeolog “Sergei Ivanovich Rudenko” tarafından, Altay Dağları Vadisi’ndeki beşinci kurganda(Pazırık Kurganı) 1947-1949 tarihleri arasında yapılan kazılarda bulunan ünlü "Pazırık Halısı"dır. Kurgana defnedilmiş olan ölünün yanına eski Türklerde adet olduğu üzere yaşarken kullandığı eşyalar da gömülmüştü. Bu eşyaların arasında bir de halı bulunuyordu. Bulunduğu bölgenin isminden dolayı bu halıya “Pazırık halısı” denildi. Kurgandan çıkartılan dünyanın bu en eski halısı bulunuşandan itibaren bir çeyrek asır geçmesine rağmen, şimdi de üzerinde en çok konuşulan bir arkeolojik eser olma vasfını taşımaktadır. Boyu 200, eni 189 cm, kalınlığı 2 mm olan yaklaşık 4m2’lik bu Pazırık Halısında, her 10 cm2'de 36.000 Gördes düğümü bulunmaktadır. Bu düğüm sıklığı halının büyük bir ustalık ve tecrübe ile yapıldığını göstermektedir. Halı üzerinde 1.250.000'luk ilme-düğüm mevcuttur.Bu özellikleri ile de daha sonraları kendisine erişilememiş bir ustalık eseridir. Pazırık halısı, St. Petersburg (Leningrad) Ermitaj Müzesi'nde sergilenmektedir. Bazı tarihçiler Pazırık Halısı’nın Türklere ait olmadığını iddia etseler de başka tarihçiler de bu halının Hun ya da İskit Türklerine ait olduğunu belirtmişlerdir. Kiseljov, Simirnov, Abdülkadir İnan, Bahaeddin Ögel, René Huyghe, Vadime Elisséeff ve Mario Bussagli bu halının Hun Türkleri’ne ait olduğunu belirtmişlerdir.

Dünya literatürüne Türk düğümü olarak geçmiş Gördes Düğümü’nün (çift düğüm tekniği) Pazırık Halısı’nda kullanılması, desenlerinin Türk desenleri ile olan benzerliği gibi birçok durum bu halının Türk halısı olduğunu gösterir niteliktedir.Türk buluşu olan eyer ile atlı süvarilerin giyinişleri dahi, Pazırık halısının Türk kültürüyle ilgili olduğunu ispatlama açısından çok önemli ipuçları vermektedir. Bilindiği üzere Pazırık halısındaki ve günümüzdeki Türk cumhuriyetlerinde dokunan halı-kilimlerdeki hakim unsur hayvan damgalarıdır. Hayvan damgası ise konunun uzmanları olan Menghin, Kopper, Grousset, Rasonyi, Barovkaya gibi tarihçilere göre “göçebe kültür” alanından kaynaklanmıştır.